Zbulohet libri në gjuhën shqipe, më i vjetër se “Meshari”

28 Gusht 2013, 10:12Kulturë TEMA

Janë përsëri ata, austriakët, të dashuruarit e përjetshëm me shqipen, që këtë radhë na befasojnë me një tjetër zbulim. Bëhet fjalë për një dokument që mund të hedhë dritë për shkrimin më të hershëm të gjuhës shqipe. Profesorët Stefan Schumacher dhe Joachim Matzinger nga Akademia e Shkencave Austriake kanë arritur të zbulojnë një dokument që mendohet t’i përkasë shekullit të XIV, ku shkruhet një shqipe me germa latine.

Studimi ka si qëllim zbulimin e ndikimit të gjuhës shqipe në të gjithë gjuhët e rajonit, por edhe në gjuhët e vdekura. Dy profesorët në studimin e tyre kanë arritur në përfundimin se një pjesë e gjuhëve si latinisht, gjermanisht dhe thuajse pjesa më e madhe e gjuhëve të Ballkanit, kanë elementë të rëndësishëm të gjuhës shqipe. Fakti se një pjesë e foljeve kryesore të shqipes gjenden në këto gjuhë, e vërteton më së miri këtë gjë.

Dy profesorët kanë paraqitur fletën e një libri të Biblës që dokumenton gjuhën shqipe të shkruar në fillim të shekullit të XVI. Nëse do të vërtetohet origjinaliteti i këtij dokumenti, atëherë kemi të bëjmë me një libër më të hershëm se “Meshari” i cili daton në mes të shekullit të XVI. Zbulimi Nuk dihet nëse kemi të bëjmë me një zbulim të mirëfilltë shkencor apo jo. Dokumenti që publikohet në web-in zyrtar të Akademisë së Shkencave të Austrisë pretendon se bëhet fjalë për shqipe të shkruar rreth shekullit XIV.

Përcaktimi më i saktë i datës do të shërbente për të vërtetuar nëse “Meshari” i Gjon Buzukut është i pari libër i shkuar në shqip apo më në fund gjuhësia ka arritur të gjejë dokumente të tjerë që e vërtetojnë këtë gjë. Në foto jepet fleta e një libri fetar, i shkruar në italisht dhe në shqip. “Scala I. Ligierata VI. Si e krijoi 3ot$ne Adamne et Evene. Të paretë tanë print”, që kuptohet. “Ligjërta e VI. Si e krijoi Zoti Adamin dhe Evën, prindërit tanë të parë”.

Në gjurmët e Joklit Dy profesorët austriakë kanë përdorur materialet dhe dokumentet e themeluesit të shkencës së Albanologjisë, Norber Jokl. Jokl ka lindur në 25 shkurt 1887 dhe është vrarë nga nazistët në maj 1942. Edhe pse me një formim juridik, Jokl iu përkushtua gjuhësisë dhe kryesisht studioi gjuhët indo-evropiane, gjuhët sllave dhe gjuhët romane. Një vëmendje të veçantë i ka kushtuar gjuhës shqipe. Në moshën 30-vjeçare mësoi gjuhën shqipe. Është autor i librave “Studime mbi etimologjinë dhe fjalëformimin e shqipes” dhe “Kërkime gjuhësore – kulturore historike nga fusha e shqipes”.

Dokumentet e hershme të shqipes Deri më sot tre cilësohen si dokumentet më të hershme të shqipes. Edhe pse gjithë gjuhëtarët pranojnë se shqipja duhet të jetë shkruar shumë kohë më parë, dokumenti i parë që e dëshmon këtë është “Formula e pagëzimit”, e shkruar nga kryepeshkopi i Durrësit, Pal Ëngjelli, gjatë një vizite në dioqezën e Matit në 8 nëntor 1462. Dokumenti i dytë është fjalori i Von Harfit, i vitit 1497.

Dokumenti që përmban një numër fjalësh dhe shprehjesh që i duheshin udhëtarit gjerman gjatë kalimit të tij në Shqipëri në Durrës dhe në Ulqin. Të së njëjtës rëndësi, gjuhëtarët rendisin dhe “Perikopeja e Ungjillit të Pashkës”. Një dokument i shkruar në greqisht, që mendohet se i përket shekullit XV ose fillimit të shekullit XVI. Ky dokument përbëhet nga 2 pjesë të vogla Bible në gjuhën shqipe, që u gjetën në një dorëshkrim greqisht të shekullit XIV. Por si dokumenti më i rëndësishëm deri më sot mbahet “Meshari” i Gjon Buzukut, i pari libër në gjuhën shqipe. “Meshari” i përket vitit 1555. Por të gjithë studiuesit janë të një mendimi kur flasin për dokumentet më të hershme.

Këtë e dëshmon dhe Arqipeshkvi francez i Tivarit me emrin Brokard, që ka udhëtuar në Shqipëri. Në një relacion latinisht të vitit 1332, ai shkruan: “Sado që shqiptarët kanë një gjuhë fare të ndryshme nga gjuha latine, prapë ata kanë në përdorim edhe në tërë librat e tyre shkronjën latine”. Një gjë mund të thuhet me siguri: Nëse dokumentet shqipe ekzistojnë, zbulimin e tyre mbetet ta presim gjithmonë nga të huajt. Formula e Pagëzimit 1462 Dokumenti i parë i vërtetuar i shqipes i përket datës 8 nëntor 1462.

Është shkruar nga Kryepeshkopi i Durrësit, Pal Ëngjelli, gjatë një vizite në dioqezën e Matit. Duke parë mangësitë në ushtrimin e fesë, Pal Ëngjelli lëshon një qarkore latinisht, ku lejon që në kohë lufte fëmijët të pagëzoheshin në shqip. Formula është: “Un të pagëzonj pr’emen’t Atit e t’birit e t’shpirtit shenjt” shqip . Fjalori i Arnold Fon Harfit (1497) Janë 26 fjalë shqip, 8 shprehje dhe numrat nga 1 deri 10 dhe 100 e 1000. Fjalori modest i udhëtarit Arnold Fon Harfit ka një rëndësi të madhe për gjuhën shqipe, duke qenë është i pari dokument i shprehjeve dhe numrave.

Fjalori është zbuluar në vitin 1860, Fon Harvi udhëtoi në Durrës dhe në Ulqin. “Meshari” i Buzukut 1555 Është i pari libër i gjuhës shqipe që është gjendur deri më sot. “Meshari” përbëhej nga 110 fletë ose 220 faqe. Origjinali i librit që ka arritur të gjendet përbëhet nga 94 fletë. Libri është kishtar dhe është shkruar në gjuhën latine, ka 154 000 fjalë. Është në dialekt verior dhe origjinali gjendet në Arkivat e Vatikanit./shekulli/

61 komente në “Zbulohet libri në gjuhën shqipe, më i vjetër se “Meshari””

  1. Sherifi says:

    Lexoj: “Libri (Meshari)është kishtar dhe është shkruar në gjuhën latine…??!! Mos doni të thoni që është shkruar me alfabet latin në gjuhën shqipe…?

    1. Drenicaku says:

      Lexoj: “Libri (Meshari)është kishtar dhe është shkruar në gjuhën latine…??!! besoj qe mendonte se permbajtja esht Fetare

      1. ganiu says:

        Eshte shkruar ne shqip me shkronja latine. Qe do te thote jo me shkronja arabe, gerke, cirilike, por me te njejtat si te sotmet. Eshte fetar, por ne rastin tone nuk ka rendesi. Eshte i rendesishem njelloj si per te krishteret, myslymanet dhe per ne qe kemi zgjedhur si besim te vetem, besimin shqiptar.

      2. driloni says:

        nuk mendoj qe eshte zbuluar ky liber se do ta kishin transmetu ne televizion

    2. Andon says:

      Mendoj qe ate kane dashur te shkruajne, qe eshte shkruar me germa latine.

    3. oli says:

      po ashtu eshre

    4. lalula says:

      jo more mos mu shit francuz se meshari esht i pari i buzokve mos boni hajgare se sju ka hije vallahin bilahin supha allah ty be jsekfar

  2. kali kuq e ka nji huq says:

    qe atehere pagezoeshin femijet ne shqip,ndersa tani e ka pushtuar kishen greku…he or qen bir qeni,sali,sa te zeza i ke bere keti kombi or kafshe e ndyre

  3. xxxanticennnn says:

    “Studimi ka si qëllim zbulimin e ndikimit të gjuhës shqipe në të gjithë gjuhët e rajonit, por edhe në gjuhët e vdekura. Dy profesorët në studimin e tyre kanë arritur në përfundimin se një pjesë e gjuhëve si latinisht, gjermanisht dhe thuajse pjesa më e madhe e gjuhëve të Ballkanit, kanë elementë të rëndësishëm të gjuhës shqipe. Fakti se një pjesë e foljeve kryesore të shqipes gjenden në këto gjuhë, e vërteton më së miri këtë gjë.”
    një rrymë ndryshe nga rryma ose pseudo rryma e “intelektuleshëve” shqiptarë!!këtyre tipave me periudhë adolesheciale të viteve ’80 të rritur me një djenjë inferioriteti dhe që çdo gjë të huaj e fetishizonin,e hyjnizonin!rrymë e ndryshme nga tipat lubonjë e vebiu(2xh)!!këta tipa për mendimin tim vetëm të shkolluar,por jo intelektualë dhe aspak atdhedashës,çdo gjë shqipe e lidhin me huazime,ja atribuojnë të huajës,ndikimit të saj!!
    një mundësi tjetër e kësaj rryme është që këta austriakë të jenë të “njëjtë” me këta pseudointelektualët tanë!të jenë kundër austrisë në favor të shqipërisë;-))!?
    nuk e di se sa do të qëndrojë ky zbulim,por gjëja që më pëlqen dhe më ka pëlqyer është puna që bëjnë të tjerët,studiuesit e huaj,për gjuhën tonë!!ata janë mbrojtësit më të fuqishëm të saj!!
    kjo vërteton dhe një herë se ne jemi e keqja tonë!!

    1. orjeta says:

      Bravo bravo bravo…..

  4. Ervini says:

    Mos! Do ta beni me zemer fortlumturine e tij me keto lloj lajmesh per gjuhen e te paudhit, nuk do t’i perballoje dot fare.

  5. alban4eva says:

    xxxanticennnn ,

    te jesh i bindur qe ata tipat e urryer qe permende me lart, Lubonjen, Vehbiun, e kerma te tjera pseudo-intelektuale dhe anti-shqiptare, prapeseprape nuk do ta pranojne nje fakt te tille, si gjithmone do qeshin dhe tallen me irnonine e tyre te shemtuar, duke i quajtur perralla fakte te tilla te nxjerra ne drite..!!

    per lashtesine e gjuhes shqipe nuk ka pike dyshimi, biles ajo gjendet edhe ne gjuhen e Homerit, ku shume fjale tek Iliada dhe Odisea gjenden sot tek shqipja, dhe qe kane te njejtin kuptim..

    por gjallesat e peshtira anti-shqiptare si gjithmone kane gati helmin prej gjarperi, per te kundershtuar teza te tilla..!!

    1. xxxanticennnn says:

      alban4eva
      këta tipa(jo personalisht)i kam njohur në tiranën e viteve ’80!të vinte për të vjellë kur i dëgjoje.gjithnjë baba,nona,daja,tezja e halla(po të kishin pozita,emër,për të tjerët turpëroheshin),italioni e anglezi.të gjithë ishin hyjnorë,dhe për të dhi dhisnin flori,pale kur flisnin!!
      njerëz me një mëndjemadhësi prej injoranti!njerëz që kujtojnë se janë zoti,që influencohen nga çdo gjë e huaj,që nënçmojnë deri në poshtërim çdo gjë shqiptare!njerëz janë të bindur se mendojnë drejt por që në brëndësi,në nëndërgjegje janë në luftë me genet e tyre!!njerëz që flasin për demokraci dhe janë diktatorë,që flasin për lirinë e fjalës e sparanojnë asnjë kritikë!!njerëz hipokritë që përpiqen të tregohen të hapur liberalë por në brëndësi janë të mbyllur dhe konservatorë!!të mbyllur në ekon e botës së tyre!

    2. Landi- Sverige says:

      Ti ngele duke folur per “gjallesa te peshtira anti-shqiptare” kur gjallesa si puna jote ne te njejten kohe mohojne nje gjuhe te lashte qe eshte vertetuar nga historianet, shkencetaret dhe gjuhetaret e te gjithe botes duke perfshir edhe Akademine e Shkencave te Austrise, nje gjuhe te ciles i jane analizuar rrenjet e cdo fjale te saj dhe askush nuk e ve ne dyshim!
      Ne qoftese ti apo dikush tjeter keni “degjuar” nga ndonje Akademi Shkencash ne bote te mohoj gjuhen e perdorur nga Omiros mund ta bublikoni me kenaqesi! Ne te kundert mos u beni sharlataner kur vet keta akademik mendojne se ky mund te jete shkrimi me i vjeter i shqipes i zbuluar deri me tani!! Nuk besoj se paskan harruar Omiron?!
      Personalisht me gezon fakti qe nje shkrim ne shek XIV ne fjalorin latin mendohet te jete me fjale shqipe. Kjo tregon perpjekjet e shume shqiptareve (prifterinjve) ne epoken mesjetare, packa se mungonte alfabeti i shqipes, per te shqiperuar me germat e alfabeteve te gjuheve te popujve rreth nesh kete gjuhe te vjeter.

      1. Gjergji and 300 says:

        Kohet e fundit kam pare shume komentues ketu qe perorin ndaj njeri-tjetrit fjalen “i pashkolle”

        O Landi te lutem do kisha miresine nga ty te me thuash se cfare eshte “Katharevousa”, lidhja e saj me ashtu-quajturen “gjuha e lashte greke” si dhe cfare di ti per gjuhen e Bizantit ne lidhje me “Katharevous-en”
        Do isha kenaqur te me ktheje nje pergjigje konstruktive (te lutem jo nga vikipedia sepse jemi lodhur nga ajo).

        Pastaj mund bisedojme me qetesi.

        1. korcari says:

          pyetja me e mire do te ishte nese ka studiuar katharevousa? ne menyre qe te na thote nese ajo e omiros eshte greqisht e supozuar si e lashte

      2. xxxanticennnn says:

        lando
        kisha një pyetje për ty!
        kush është ky “omiros”??
        kurse e dyta është:
        po ta japim ty dekoratën për përpjekjet e mëdha që kanë bërë priftërinjtë shqiptarë!!gjithnjë aty i bie fyellit!!të intereson të nxjerrësh ndonjë pikë në favor të tyre!!
        mor zotëri,mua si shqipo me fe shqiptarinë,nuk më intereson se a ka qënë prift a hoxhë,në ka qënë laik a ateist,për mua ata që kanë bërë sadopak për shqipërinë janë patriotë!nuk më intereson për çfar interesash e kanë bërë!më intereson që e kan bërë!!dhe austriakët,pavarsisht se nuk janë shqipo për mua janë në anën e popullit tim!!
        ti or zotëri në krah të kujt je??
        vështirë se të merr vesh njeriu!!ne të thjeshtët e kam fjalën!!
        lando ti e di fare mirë që historia rishkruhet gjithnjë!!e di mirë se ajo pasurohet nga zbulimet,nga të dhënat e reja!!deri para norbert joklit askush se pierdhte shqipen!po të ishe një “land” si puna tënde në atë kohë kishte për të thënë se NUK EGZISTON,por koha e pruri që jo vetëm egzistojmë,rrëmujë por egzistojmë,por po dalin shumë gjëra që po tregojnë se nuk paskemi qënë aq të humbur sa mendon ti!
        do apo zdo ti,koha shkon përpara!kjo kohë nuk është më mesjetë,kohë e klerit,është kohë e shteteve laik!!është kohë e shkencës që mbështetet mbi prova e jo mbi besim!!

  6. PROFESORI says:

    Gjuha e Perendive i ka thene i madhi Aristidh Kola

  7. bato says:

    Ka dy gabime ne kete faqosje te ketij shkrimi. Se pari: Meshari nuk eshte i shkruar latinisht, por shqip. “Un,doni Gjoni, biri … tuo kujtuom se gluha jone nuk asht e ndiglueme…”… Se dyti nuk mund te kete nje liberth me 90 flete 154 000 fjale?!Madje nuk mund te kete as 15 mije fjale.Flm per mirkuptimin.

    1. Gjergji and 300 says:

      Besoj se ka dashur te thote “ne alfabetin latin”

    2. xxxanticennnn says:

      “Meshari” i Buzukut 1555 Është i pari libër i gjuhës shqipe që është gjendur deri më sot. “Meshari” përbëhej nga 110 fletë ose 220 faqe. Origjinali i librit që ka arritur të gjendet përbëhet nga 94 fletë. Libri është kishtar dhe është shkruar në gjuhën latine, ka 154 000 fjalë.”
      nuk flitet për 90(94) fletë,të mbeturat,por për 220 faqet e origjinalit(mesa kuptoj unë nga shkrimi).
      bato sipas një llogaritje të shpejtë që bëra(memorizimin e shkrimeve të mija në tema)në 220 faqe me një mesatare prej 700(pak a shumë) fjalësh për faqe,me një shkrim të madhësisë 9, shuma është tamam 154 mijë fjalë!!
      duke ditur se në atë kohë kursehej letra dhe se shkronja e parë e fillimit të kapitullit ishte shumë e madhe,mund të vijmë në këtë shifër!!
      bato nuk e vë dot dorën në zjarr,por më jep përshtypjen se kanë të drejtë!!
      batro nuk e vë dorën në zjarr

    3. Dean says:

      ”Bato”?!,behet fjale per ALFABETIN Latin dhe Jo per gjuhen LATINE.
      Me pak fjale,Meshari eshte shkruar ne Alfabetin Latin dhe jo ate Cirilik,Arab….etj.1 gjuhe mund te shkruhet ne alfabete te ndryshme.
      Nuk ka as1 gabim ketu.

  8. albert says:

    Musa Ahmeti e ka zbuluar nje shkrim shume me te vjeter. Ai gjindet ne arkivin sekret te Vatikanit. Doreshkrimi eshte i vitit 1210, ka 208 faqe dhe eshte shkruar nga Teodor Shkodrani.

  9. Besa says:

    Cudi si s’doli ndonje kuran i shkruar ne shqip, po vetem vepra kristianizmi.

  10. alban4eva says:

    Landi- Sverige,

    pse te dogji vrima shoku, c’pate?? apo si gjithmone juve greqerve ju djeg per keto gjera..

    ne radhe te pare o Landi Sverige, une nuk te jam drejtuar ty personalisht me termin ” gjallesat e peshtira anti-shqiptare”, fakti qe ti e ke komentuar, do te thote qe ndihesh i tille, se perndryshe nk te digjte..

    tjetra, ma gjen dot ti mua ku paskam shkruajtur une qe mohoj shkrimet e lashta te Homerit?? sepse nuk mbaj mend te kem mohuar dicka te tille. ndryshe nga ju greqet qe mohoni gjithcka qe nuk ju intereson, si psh, arvanitasit, masakrat mbi camet, etj..

    une thjesht thashe me lart qe ne Iliaden dhe Odisene e Homerit, gjenden shume fjale shqip, pra qe gjenden ne shqipen e sotme me te njejtin kuptim.
    nuk mohova gjuhen e perdorur nga Homeri, (dhe jo Omiros sic te pelqen ty. ) ti vetem nga emrat e pervecem qe i perdor ne shqiptimin grek, duket qe je grek, kot e mohon. greket thone Omiros, kurse shqiptare thone Homer. dhe jo vetem shqiptaret, por e gjithe bota..

    sharlatan deri tani je bere ti, qe flet gjera pa lidhje me temen, sepse une kam folur gjera qe jane per te folur, jo gjea kot. ti thua qe i vetmi shkrim i vjeter shqip qe eshte gjetur, eshte i shekullit te 14-te, dhe une ta kam shpjeguar qe shqiptaret deri vone nuk kane patur alfabet.

    edhe sikur te mos ishin gjetur fare shkrime shqip, shqiptaret jane popull i hershem, kete nuk e zhben dot as ti dhe as Athina me Janullen ne krye.

    por fakti qe eshte gjetur shkrim shqip vetem ne shek. e 14-te, nuk do te thote se shqiptaret jane popull i vone. ta kam shpjeguar ne nje koment tjeter, qe indianet e Amerikes nuk kane ende sot nje gjuhe te shkruar, biles as arkeologji, por ja qe ata jane te vjeter mijera vjet..

    thuhet se Basket e Spanjes jane popull shume i vjeter, por edhe ata kane filluar te perdorin alfabetin latin shume vone.

    edhe greqishtja thuhet qe alfabetin e mori nga fenikasit, por a mund te thuhet se perpara kesaj greket nuk flisnin, nuk kishin gjuhe??

    fakti qe nje popull nuk ka alfabet te vetin, nuk do te thote qe nuk ka gjuhe dhe merren vesh me duar. shqipja eshte shkruar ne disa alfabete, dhe ky fenomen varej nga pushtuesi i radhes, ishte pushtues turk, shkruahej arabisht, ishte grek, greqisht, ishte europian, shkruhej me germa latine, e keshtu me radhe.

    nese pushtuesi do te ishte kinez, atehere shqipja do te shkruhej me karaktere kineze..

    persa i perket faktit qe ti gezohesh qe studjuesit qe perpiqeshin te shkruanin shqip, ishin prifterinj, po te them qe studimi i shkences dhe dijes ishte privilegj vetem per te pasurit dhe prifterinjte.

    se ata prifterinjte qe adhuron ti, ne ate epoke te mallkonin nese kerkoje te mesoje lende te tjera jashte teologjise. keshtu qe mburrja jote per keta prifterinjte me duket qesharake..

    meqe te pelqekan kaq shume prifterinjte, dhe nese ti pretendon se je i vertete dhe i thua gjerat sic jane, e pranon faktin qe kisha ortodokse greke historikisht i ka perndjekur, burgosur dhe helmuar rilindasit patriote shqiptare qe perpiqeshin tu mesonin gjuhen shqipe shqiptareve??? biles ironikja eshte se shumica e ketyre patrioteve ishin ortodokse.

    por tipat si puna jote jane aq te djallezuar dhe te ndyre, sa qe kur vjen puna per te marre merita, filloni dhe kakarisni per faktin qe keta rilindas ishin ortodokse, dhe jo islamike(sic ju pelqen juve ti karakterizoni shqiptaret), dmth ju pelqen ky fakt.

    kurse kur vjen puna qe kisha ortodokse greke keta rilindas i perndiqte dhe i vriste, ne kete pike ju heshtni dhe filloni e dridhni. pra, tipike te djallezuar dhe cinike te poshter..

    Landi Sverige, do apo nuk do ti, gjuha shqipe eshte po aq e vjeter sa greqishtja, ne mos me shume. dhe e njejta gje vlen edhe per populli i cili e flet kete gjuhe.

    te gjithe ata autore dhe gjuhetare qe qe kane studjuar shqipen, kane arritur ne kete perfundim. keshtu qe une nuk kam pse te merrem me ty dhe ndonje sufllaqe tjeter ketu ne forum, se eshte humbje kohe.

    ju e beni te bardhen te zeze haptas fare. keshtu qe vazhdoni me endrrat tuaja te semura per Vorio Epir dhe ortodoksi. mua thjesht me vjen per te shkuar ne banjo kur lexoj pislliqet tuaja..

    gjithsesi, kur guxoni ta hapni shume halene, nuk do tua pertoj, ashtu sic kam bere gjithmone. respekti fitohet, nuk blihet ne pazar me dhrahmes..!!!

    hajt shendet dhe te fala Janulles..!!

    1. Patrioti says:

      Alban4eva. te lumte goja jam me ty perkte gjitha sa i ke thene me siper ketij kelyshi. nuk dua ti shtoj as nje presje por kam nje koment te vogel per cfare tha ne baze te gjuhes se shkruar se pse e nuk kemi nje alfabet.: shkrimi i mesiperm dhe te dhenat qe ALBANOLOGET Austriake po zbulojne shpjegon se gjuha shqipe nuk eshte thjesht nje gjuhe indioeuropiane por bazuar ne studimet e dhuheve te tjera mund te jete gjuha baze ose me mire ne zanafillen e ketyre gjuheve( perfshi dhe te tyren Gjermanishten) kjo bazuar ne studimet e lexikologjise dhe foljeve baze qe perorin keto gjuhe. deri vone gjuhetaret tane te nderuar e kane marre per baze mendimin se meqenese kemi pasur pushtues te ndryshem paskemi huazuar nga keto gjuhe por sic duket gjuha shqipe qenka shume me e vjeter dhe ne rrenjet e ketyre gjuheve pushtuese. nje tjeter argument qe permendet per libra me te hershem (jo shenie apo letra – flitet per LIBRA) jane komentet e Brokard qe ne 1332 thote qe shqiptaret shkruajne LIBRAT e tyre me germa latine. kjo tregon qe ai paska pare libra ne shqip (ne shumes) qe para 1332-shit. keto te lexoje Landi nga verigia (ja hoqa me qellim s’ne fjales). po atij nuk i interesojne keto i intereson oMiroshi – emer qe dhe ne gjuhen e te semes se tij tingellon si nga veriu i shqiperise se sotme ku populli vazhdojn te kendoje balada me lahute si ato qe Miroshi tregonte 3000 vjet me pare. dhe qe ne gerqi as nuk njihen e as nuk jane zakon sot e kesaj dite.

      1. raimondi says:

        Fjale gjkermanike mund te kete shqipja sepse Iliret ne fillim jetonin ne veri te Europes, dikuprane detit Balltik , perpara se te vinin ne Ballkan

        Keshtu qe ka mundesi te kete pasur maredhenie me popullsite gjermanike ne ate kohe

        1. xxxanticeeeeeennnn says:

          o pjesë e njerzve inferiorë,të lindur,të rritur dhe që do të vdisni në inferioritet!!
          po nuk të shkon mëndja që mund të jenë gjermanët ata që kanë marrë nga ne??
          vetëm për të qën inferior deri në fund dridhesh e përdridhesh sa të mundësh!mos u mërzit se nuk je i vetëm!ka dhe të tjerë si ti!!
          mor njeri harron se kur ne kishim civilizim gjermanët jetonin nëpër pemë!harron mor njeri se gjermanët dhe nordikët nuk kanë qënë tërë jetën kështu si i sheh mëndja tënde e shkurtër!!ata nuk kanë pasur kanceliere as merkelin as kohlin!!kanë qënë fise të prapambetura!!
          studiuesit austriakë ata suedezë dhe aristidh kola nuk e studjojë shqipen për të mësuar se nga ka marrë ajo fjalë!!ata e studiojnë se kujt i ka dhënë ajo fjalët!ata e studiojnë sepse të dhënat janë që ajo është baza e gjuhëve të tjera,e gjuhëve indoeuropiane!studimet e 50 vjeçarit të fundit po spostojnë sanskriten për tia dhënë vëndin shqipes!!
          por ti e njerëz si ti nuk mund të pranoni se ne(këtu ti shikon veten tënde)mund ti kemi dhënë kaq shumë civilizimit!për këtë ske faj,për shkak të tipave si ti ne pavarsisht se i kemi dhënë shumë botës,kemi mbetur në fund të saj,pavarsisht se jetojmë në qëndër!!

          1. Rajub says:

            per xxxantieeeeeennnn Se pari te falemnderoi per menyren qe u kundervihesh ketyre zagareve qe mundohen te ulin vlerat e gjuhes hyjenore Shqipe,por dua te kundershtoi pak kur thua se po spostojne sanskripet,sa per dijeni alfabeti sanskrip eshte shkruar nga THOTI ne Egjyptin e lashte dhe eshte rreth 15 mije vjete i vjeter.Egjypti i asaj kohe sundohej nga FARAONET(FARA-_JONE)dhe alfabeti sanskrip c do germe e paraqiste me pikture qe germa e pare e kesaj pikture e shkruar ne Shqipen e soteme,bashkimi i ketyre pikturave paraqiste fjalen qe THOTI-(ai qe thot ne Shqipen e soteshme),donte te shkruante.Po te keshe dijeni per levizjet e fiseve Pellazge neper bote eshte shume e lehte dhe e kuptueshme se si Shqipja eshte shperndare ne te gjithe boten dhe ka hyre si asnje gjuhe tjeter ne te gjitha gjuhet e botes.Gjuha e vjeter greke ka qene Shqipja e sotme po ashtu edhe gjuha e trakeve,daceveetj por keto pouj u asimiluan humben gjuhen dhe merita jone eshte se ne nuk u asimiluam pamvaresisht nga barbarizmat qe jane ushtruar mbi popullin Shqipetare nga pushtimet e ndrysheme.Per kete duhet te jemi krenar.Gjermanet perdorin fjalen arbajten per pune Ai qe ben aren-ar benetj etj shembuj te pa fund ne gjuhet te ndryshme te botes.Faleminderit

            1. xxxanticeeeeeennnn says:

              rajub,
              më duket se jemi të të njëjtit mendim!ti e ke thënë në mënyrë tjetër,por në fund të fundit ke dalë atje ku jam dhe unë!!
              sanskrit është gjuhë e families indo-europiane dhe është gjuha zyrtare e indisë,nga e cila thuhet se rrjedhin gjuhët moderrne,e para gjuha hindi,sams-kr-ta që do të thotë e “perfeksionuar”!!gjuhtarët janë përpjekur të përkëthejnë shumë fjalë të vjetra nga kjo gjuhë!përfshi këtu dhe perënditë “greke”(pellazge)!!por nuk ja kanë dalë dot si me shqipen!!
              deri dje ka qënë gjuha që mbahej si më e vjetra,por kohët po ndrshojnë,gjithnjë e më shumë gjuhtarë po e lënë dhe po shkojnë drejt shqipes.
              tre shtegtimet e mëdha pellazge janë baza e shpërndarjes së shqipes.këto shtegëtime të gjata por dhe shumë të ngadalshme trasmetuan gjuhën/ndikuan,por në të njëtën koohë patën dhe trasformim të vet gjuhës së tyre!!koha dhe largësia nga piknisja e bëjnë të tyren!!gjuha ka qënë dhe është interaktive,jepet dhe merret!!ata shtegëtarë pellazgë si kanë ndikuar dhe janë ndikuar nga gjuhët nëpër të cilat kanë shtegëtuar!
              gjithashtu falemderit!

  11. Kruja says:

    Meshari i Buzukut eshte shume i zhvilluar nga pikepamja sintaksore. Vetem ky konstatim i thjeshte qe mund ta beje edhe nje lexues i thjeshte i shqipes te nxjer ne konkluzionin e sigurt se gjuha shqipe eshte shkruar shume heret ne forma me pak te zhvilluara sintaksore.

    Logjika nuk gabon. Ato dokumenta dhe libra te gjuhes se hereshme shqipe ekzistojne por duhen zbuluar nga gjuhtaret dhe historianet.

    1. Dean says:

      ”…Meshari i Buzukut eshte shume i zhvilluar nga pikepamja sintaksore…”
      Nuk e kam pasur mundesine ta kem ne dore,Mesharin e Buzukut,por nese ti e ke lexuar dhe ke nxjerre si konkluzion se eshte i zhvilluar nga pikpamja sintaksore,atehere edhe perfundimi yt eshte i drejte dhe shume llogjik. Dhe me te vertet te jep te drejten te mendosh se duhet te kete materiale me te hershme te shkruara ne gjuhen Shqipe.
      Shume i sakt eshte konkluzioni yt.Edhe une bashkohem me mendimin tuaj,megjithese eshte pak ”spekullativ”,por ndoshta materiale qe mund te zbulohen me vone te japin te drejt.Le te shpresojme se ka shume pa u zbuluar akoma.

      1. Patrioti says:

        Dean,
        mbase fjalet e nje arqipeshkvi te 1332 jane me bindese kur thote qe ka pare LIBRA te shkruar ne shqip me germa latine. problemi yne eshte qe te germojme e te gjejme keto libra te shkruar ne ato periudha ( ka shume gjasa qe jane ne arkivat e fqinjeve tane -ato qe ata bashke me pushtuesit Osmane nuk i dogjen kur e detyruan nje komb te tere te mos shkruaj gjuhen e vet per 500 vjete)

  12. SalHajdarDemokratia says:

    U zbulu edhe gjuha e majmunasve

  13. SKENDER BEU I VJETER says:

    DOKUMETE TE SHQIPES SE SHKRUR EGZISTOJNE EDHE ME PERPARA SE KETO NE ARKIVAT E VATIKANIT,DHE STAMBOLLIT,PRAGES DHE AUSTRISE .POR SHTETI SHQIPTAR DUHET TE NGREJE GRUPE PUNE QE TE MEREN ME STUDIMIN DHE KERKIMIN E TYRE NE TE GJITHE GRUMBULLIN E MADH TE DOKUMENTAVE TE PLUHROSURA NE TO.KUSH DI SHQIP MUNDET TI SHOHE DHE KUPTOJE NGA GJUHA PAVARSISHT SE NUK DI LATINISHT SEPSE SHQIPJA NDRIN NE TO.KERKONI DHE DO TE GJENI.

  14. aranit bregu says:

    Po ja se u zbulua dhe nje dokument sporadik me pikatore cfare ndodhi?
    Gjithmone fetar dhe per te zgjidhur ndo1 hall te momentit. (pagezim, fjalor kalimtaresh etj)
    Ceshtja eshte te gezohesh nese ka pasur rryma kulturore, letrare, filozofike etj te shkruara ne shqip (qe kane ndikuar te masat dhe jo te 10 prifterinj apo 5 turista europiane).
    Te tilla kishim vetem ne rilindje.(megjithese mungon filozofia)
    Nuk vjen pranvera me 1 lule or ”patrioter” qe shani Lubonjen.
    Jeni ju inferioret me komplekse, te indoktrinuar nga nacionalizmi monist.

  15. alban4eva says:

    aranit bregu,

    ti thua qe ne jemi te “indoktrinuar nga nacionalizmi monist”. ajo qe mendja jote nuk arrin te kuptoje, eshte qe monizmi vetem nacionalist apo patriot nuk ishte.

    shume gjera mbi Shqiperine dhe shqiptaret une i mesova kur dolem nga diktatura, jo ne shkollat e monizmit. vetem per arbereshet e Italise kam mesuar ne shkollat e Enverit, kurse per arvanitasit e Greqise, ata te Turqise, per Mehmet Aliun e Egjiptit, per ngjashmerine e gjuhes se Homerit me shqipen e sotme, e te tjere e te tjere, mesova vetem nga librat jashteshkollore, pasi u rrezua diktatura.

    keshtu qe po shof qe kjo epidemia juaj per Enverin dhe monizmin nuk paska sherim. sikur Enveri te ishte vec 10% patriot, do mund te dinim me shume per historine e popullit tone, do ishim bashkuar me Kosoven qsh heret dhe cameve do tu njihej e drejta e tyre nga e gjithe bota dhe do kishin marre pronat e tyre.

    persa i perket Lubonjes z.Aranit Bregu, atij nuk ke cfare ti shash, sepse ai eshte i share automatikisht nga pjesa derrmuese e shqiptareve, qe kur ka filluar te beje rolin e “te zgjuarit”, te “kozmopolitit”, te njeriut “modern europian”.. Lubonjen e ka share Perendia, s’kemi ca ti shajme ne te tjeret.

    keshtu qe gjej ndonje argument tjeter per te fashitur inatin tend kunder ceshtjeve shqiptare…

    1. aranit bregu says:

      Cdo lloj diktature ne bote eshte instaluar duke glorifikuar nacionalizmin(bashkangjitur me ideologjine e tyre ne 1 bosht). Ky eshte fakt dhe nuk e thote mendja ime. I tille ishte edhe sistemi yne komunist qe per interesat e tyre te mbajtjes se pushtetit (dhe jo patriotike idealiste) e shfrytezuan ne maximum duke na izoluar e indoktrinuar te gjitheve, edhe mua edhe ty, (nqs ke lindur nga vitet 80 e poshte) E kemi ne subkoshience, do shume vullnet ta fshijme.
      Ceshtja shtrohet sa mendjehapur jemi, sa objektive, sa guximtare te shohim e te kuptojme psh si na sheh bota, si na shohin europianet, si na perkufizojne si popull, si kulture, si ndikim.
      Duhet te dalim nga roli i viktimizimit qe na karakterizon si shoqeri, sikur te gjithe na e kane me te futur, na kane pushtuar, sikur te tjeret jane problemi, nderkohe qe shumica e te huajve na shohin ne si problem, si ndikim kaotik ne rajon (dhe me gjere me vershimet tona mafioze ne europe) dhe i ze koka. Mos jane te gjithe budallenj e qorra valle?
      Se po qe per viktima e martirizim duhet te marrim shembull nga historia e popullit Armen. Eshte shume interesante dhe domethenese historia, sakrificat, gjuha dhe lufterat e tyre.
      Nuk pretendoj te te ndryshoj mendjen, secili e gjen vete rrugen e vet me kalimin e kohes, moshes dhe eksperiencave ne realitetin e eger qe jetojme.
      Ne fund te fundit lumenjte sa do te fshihen e ngushtohen me dredha mes maleve prape ne det te hapur do perfundojne.

  16. Sherifi says:

    Me yryshin që kemi marrë, së shpejti do ta nxjerrim gjuhën shqipe, bazën e të gjitha gjuhëve të botës. Jo vetëm Homeri, por dha Adami dhe Eva, kanë qënë shqiptarë. Çudi si nuk e ka shkruar BIBLA këtë. Dhe ajo më të dredhur na e ka ne shqiptarëve…Punë muti…

  17. ganiu says:

    Shero te befte mire fjalia e fundit.

    1. Rajub says:

      Gani pak ke shkruajtur po shume ke thene,sherua ja ka ndjere mire eren

  18. L.Itali says:

    Kjo eshte nje arritje e mire qe duhet thelluar.Sepse ka superzbulim: Studiuesi italian Domenico Raso ka zbuluar kohet e fundit shkrimin pellazgjik dhe zbulimi i tij ndodhet e publikuar tashme dhe pret vlersimin e mazhorances se shkencetareve per ta konkluduar e bere te ligjshem boterisht zbulimin e shkrimit pellazgjik: (Kliko http://Www.Domenico Raso) Ketu ka tronditje te madhe sepse dihet kush i pretendon Pellazget dhe prej mungeses se shkrimit te tyre,ka humbur e vonuar vlerat shkrimi dhe gjuha e shkruar shqipe qe sipas Vatikanit me “enciklopedia Catolica”Viti 1952,lema Albania-“Shqiperia”,thuhet e zeze mbi te bardhe se ” gjuha shqipe ka fillese shkrimi me germa latine nga disa fjale te Shën Jeronimit, pasi ai shkruan ne gjuhen e tij ilirike(shqipe) Pra sipas Vatikanit,formula e Pagezimit dhe Meshari i Gjon Buzukut jane teper vone krahasuar me Shen Jeronimin!Tani po shkruaj ne ecje e siper, por me sakte do shkruajme drejtperdrejt ne gazetat shqiptare ku do sjellim zbulimin e shkrimit Pellazgjik me foto germat, sipas botimit,te studiuesit te madh te pellazgjishtes (Ka disa libra dhe studime)Domenico Raso. Sigurisht,kjo perben vlere,por me vlere ka shkrimi i zbuluar i pellazgeve,pavarsisht se ne Itali e jo ne Shqiperi e as ne Greqi,ku ne kete te fundit prof.i madh Gustave Glotz,si eshte publikuar ne “Telegraf” ka gjetur dy elemente shkrimi dhe nje koke mbreti ne vazo porcelani ne Krete,qe ai i deklaron se nuk jane shenja hellenike(greke) pasi forma e kokes se mbretit M.M.II,nuk eshte dolikocefale,si jane quajtur shkencerisht greket,por brakocfale,si jemi quajtur pergjithsisht ne,shqiptaret!… Duhet te kerkojme,publikojmë e ruajtur mire,te gjitha vlerat e prejardhjes sone, ku shkrimi shqip,i prejardhur jo nga latinet,si gjykohet gjer sot,por drejtperdrejt nga pellazget,pasi sipas nje tjeter autori të shquar,prof.Balbo,”Etrusket(larinet)moren nga pellazget dy gjera themelore: shkrimin dhe gurin e kufirit…Tjeter here me sajtesisht…ne gazetat print…

    1. xxxanticeeeeeennnn says:

      L.Itali
      linku që ke dhënë nuk më çoi askund,por nqs ke mundësi mund ta nisësh më të saktë??
      gjithashtu a ka mundësi të shkruash diçka para se ta lexojmë në “letër”??
      shtatanik hesapi,unë për vete nuk shquhem për durim!

  19. alban4eva says:

    aranit bregu,

    ti flet per gjoja viktimizim nga ana e popullit shqiptar. edhe sikur te ishte e vertete kjo gje, prapeseprape shqiptaret do kishin te drejte, sepse me te vertete jane vrare, copetuar dhe mashtruar nga fuqite e medhaja.

    per fqinjet eshte e kote te harxhoj fjale, sepse i dime te gjithe masakrat e serbeve dhe grekeve ndaj shqiptareve, nese ti nuk i di, eshte problem per ty, mund edhe te kerkosh ndihme per nje problem te tille.

    ta shpjegova me lart, vetem komunizmi nuk kishte lidhje me patriotizmin, lere cfare kakariste propaganda. sepse e tille do te ishte propaganda, do te mbeshtetej gjoja ne patriotizem, apo nacionalizem.

    po te kujtojt se patriotizmi dhe nacionalizmi nuk eshte e njejta gje. psh, ne emer te nacionalizmit greket dhe serbet kane kryer masakra kunder shqiptareve, por jo ne emer te patriotizmit. te jesh patriot do te thote ne radhe te pare te duash vendin tend, gjuhen, kulturen, historine, te kaluaren, traditat, etj etj.. kurse nacionalizmi ka me shume te beje me kufij, shtet, nacione me pak fjale.

    ky eshte “nacioni” jone , thoshin serbet per Kosoven dhe ne emer te atij “nacioni” bene masakra. ndaj po ta perseris, normale qe diktatura enveriste do mbeshtetej ne nacionalizem, sepse vetem me stalinizem dhe proletariat nuk do zgjaste shume. por kur hyn ne loje edhe nacionalizmi, atehere ndryshojne gjerat, sepse “luftohet” gjoja edhe per kombin.

    se si na shikojne bota, nuk eshte thjesht faj i shqiptareve te thjeshte dhe te varfer, qe dalin ne bote per pune dhe buke. keto 23 vitet e fundit kemi qene te qeverisur nga barbare shpellare, me orientime te pastra te “fqinjeve” tane. mjaft te shohesh se si shteti yne taleban ka ulur breket perpara Beogradit dhe Athines. raste ke plot sa te duash.

    ti thua qe Europa na shef neve si kaotike ne rajon. me sa duket nuk jetoke ne planetin Toke mik i dashur. deri tani, problem ne rajon kane qene serbet qe kane kryer masakra, sepse nuk mbaj mend qe shqiptaret te kene hapur ndonje lufte ne rajon.

    deri tani provokime te hapura kane kryer greket, me kishat e tyre, me fene e tyre, me fashistat e tyre te Agimit te (k)arte. edhe per keto fakte ke raste sa te duash, mohoji po deshe. per te mos folur pastaj per sllavo-maqedonasit qe ende vazhdojne te rrahin shqiptare rrugeve te Maqedonise, duke bertitur “vdekje shqiptareve”…!!

    kurse ti thua qe ne qenkemi kaotik ne rajon. ku e shef kaotizmin e shqiptarit ti o njeri i mire??? kush po provokon, po kercenon, po hedh spica, si nga ana politike, si nga ana fetare..?? i ndjek ngjarjet ti or mik, lajmet, ndodhite???

    duke patur perpara syve te gjitha keto gjera qe te thashe me lart, ti i quake shqiptaret kaotike ne rajon??? si duket po flet per ndonje Shqiperi tjeter ti, sepse tek kjo Shqiperia e Ballkanit, vetem shqiptare kaotike ne rajon nuk kam pare deri tani.

    une di qe serbet na masakruan, greket po ashtu me camet, dhe sot vazhdojne lojen e Vorio Epirit nen petkun e ortodoksise, fusin fashistat e tyre te Agimit te arte per te provokuar dhe kercenuar, kurse ti i quake shqiptaret “qaramane” qe ankohen dhe viktimizohen.. hajde arsyetim hajde..!!

    o zoteri, ketu nuk behet fjale qe cdonjeri ka mendjen e tij, ketu behet fjale qe, ose ti ke njohuri te pamjaftueshme per gjendjen ne Ballkan dhe nuk di cfare flet, ose e di si eshte gjendja por nuk e pranon se ke aresye te tjera..

    mos kij merak per shqiptaret, se as nuk viktimizohen dhe as nuk jane qaramane, qe te ulin koken. shqiptari ka qene duke rene ne humnere dhe koken lart e ka mbajtur. merre po te duash si budallek, pak rendesi ka, por vetem viktimizim nuk e quan dot.!!!

    1. xxxanticeeeeeennnn says:

      alban për eva,
      pavarsisht nihilizmit të aranit bergut,ai ka të drejtë!!
      në një pikë të vetme!!
      ne si popull kemi rrojtur me “legjendat”,me një fjalë me të djeshmen!!rrallë kemi menduar për saot dhe më rrallë për nesër!!
      gjithnjë nuk kemi pranuar fajin tonë!!gjithnjë e kemi lënë jetim ose ja kemi mveshur të tjerëve!!
      ne kemi qënë gjithnjë naiv si në legjendën e rozafës!!
      në këtë krahasim ne kemi qënë “vëllai i vogël”,kurse vëllezërit e tjerë janë fqinjët tanë si të afërt e të largët!!ne gjithnjë me naivitetin tonë kemirënë pre e të tjerëve!!gjatë gjithë kohës ne nuk kemi mësuar nga pësimet tona!!gjat gjithë kohës kemi vlersuar veten dhe të tjerët për atë vepër të mirë që kanë bërë dhe kemi harruar shpejt të këqijat që na kanë bërë!gjithnjë njeriun e kemi vlersuar për meritat e djeshme dhe jo për punën e sotme!!gjithnjë fajin jua kemi lënë të tjerëve dhe asnjëherë nuk kemi mësuar se sado faj të ket tjetri një pjesë të tij e kemi dhe ne!!pavarsisht se ne e themi gjithnjë se “e keqja jonë jemi vet ne”,por asnjëherë nuk kemi mësuar të riparojmë këtë të keqe!
      tjetrin,mik a kundërshtar nuk duhet ta trajtojmë me naivitet!
      duhet të fillojmë ti japim njeriut meritat që ka!të mira dhe të këqija!
      të zgjedhim në drejtim njerëzit për aftësinë e tyre dhe jo për meritat e së shkuarës!!ti japinm seicilit të tijën!!
      sa për nihilizmin e aranit bregut,nuk kam çthem!?
      ndoshta ai mendon me stomak,nuk i inteesojnë rrënjët e tij,i intereson që ta ket barkun plot!o ndoshta kujton se me këtë mohim të zbutur që bën do të bëjë që të mos dalin në shesh dokumente për historinë tonë!!
      harron i shkreti se me të vërtet nuk rrohet me histori,por dhe pa të nuk bëhet!!ajo është historia jonë!!vjen me një dallandyshe a me një mijë,nuk ka rëndësi!e rëndësishme është që të dalë në shesh!vjen me një libër a me priftërinj a me vogëlsira,prap nuk ka rëndësi!!është thjeshtë historia jonë!!e vogël e madhe janë rrënjët tona,është dinjiteti ynë!!

  20. alban4eva says:

    Sherifi ,

    tallu sa te duash, por ato qe jane zbuluar jane fakte. dhe me e forta, jo nga shqiptaret, por nga te huajt. apo kur na intereson, te huajt jane te zgjuar, kur nuk na intereson, te huajt ia fusin kot..!!

    po ke fakte per te kundertat sherifo, na ndrico, nese jo, eshte e kote qe ben ironira ordinere me te cilat mund te qeshesh vetem ti..!!

  21. gjuhe e lashte por me treva primitive,turku na la prapa ,italiani na pushtoi,gjermani na dogji burimet e ujit ,enver hoxha kriminel,fatos nano degjenruesi,sali berisha legeni i mlokeve,po shkruani dhe dy fjale per ktto treva me njerez te mbreukullushem qe i shkuan pas ketyre lidereve me mish e me shpirt.

  22. Kruja says:

    U zoti dom Marche te falem u dom Gergi fort e fort zotenijse sate e Sussanne…

    Shqipja e hereshme ka qene e izoluar nga rryma kryesore Indo-Europiane. Kjo eshte pike e forte por edhe e dobet ne studimin e shqipes se hereshme. Pika e forte eshte se e ka mbajtur gjuhen unike, shume larg greqishtes, latinishtes dhe sllavishtes. Prandaj gjuha shqipe permban te dhena te cilat nuk gjenden ne asnje nga gjuhet e tjera. Problem per studjuesit eshte kur hasin fjale shume te vjetra qe sigurisht jane te shqipes per te cilat nuk gjen krahasime ne fjalen e shqipes se mevoneshme.
    Ja disa fjale te Buzukut te cilat gjenden ne shqipen e sotme por te ndryshuara shume.
    IPALGANE perkon me fjalen NGJAN dhe eshte fjala ngjan sepse kuptohet shume qarte si e tille nga konteksti I fjalise ashtu sic e perdor Buzuku.
    ME KLENE perkon sakte me foljen JAM qe ne paskajore eshte ME QENE
    Ka plot te tjera qe tregojne arkaizem te fjaleve te Buzukut por njekohesisht cuditerisht jashtezakonisht te lehta per tu kuptuar nga cdo lexues shqiptar. Kjo tregon qarte se qe nga viti 1555 deri me sot ka nje ndryshim te ndjeshem te fjales shqipe por ky fenomen ka ndodhur edhe perpara Buzukut dhe fjalet e tij arkaike jane transofmuar nga forma te fjales shqipe edhe me arkaike.
    Ja disa fjale te Buzukut te cilat me kane habitur sepse nuk kane ndryshuar aspak qe nga koha e tij.
    GOJE perkon sigurisht me fjalen GOJE te sotme; edhe Buzuku ashtu e perdor ne kontekst te Mesharit. Kurse forma arkaike te dialektit Kalabrez, Sicilian dhe te Camerise e perdorin GOLE pra perdorin L ne vend te J. Qarte pra duket se Buzuku perdor dialektin e tij shkodran te hershem por qe tregon qarte se shqipja eshte shkruar me pare ku fjala GOJE eshte shkruar ne forme arkaike GOLE.
    Ka plot te tjera:
    ENDIGLONJ = Degjoj
    Ka goxha kuriozitete ne Buzuku. Ai perdor GJELLE ne kuptimin jo te ushqimit sikurse e kemi sot por JETES. Po ashtu kam hasur disa fjale te tjera qe nuk I kuptoja aspak sepse nuk kishin asnje ngjashmeri me te sotmet. Per shembull fjala KUAT perdoret nga Buzuku ne kuptimin e MEKATIT. Ka pak ngjashmeri ne rrenje te fjales me fjalen MEKAT por nuk kuptohet vecse kur perseritet ne kontekste te ngjashme dhe nje shqiptar e kupton qe behet fjala per mekatin. Eshte shume interesante.
    VERE perdoret nga Buzuku per PRANVEREN kurse sot ne e perdorim per stinen e VERES.
    I SHTUOM e perdor Buzuku kuptohet qarte per I SHTUAR
    BOTE e perdorte Buzuku ne kuptimin e KOHES kurse ne dihet qe e perdorim per BOTEN, GLOBIN. Prototipi INDO-EUROPIAN I kesaj fjale eshte BHAT- qe haset ne Sankrisht me prapashtese tjeter por rrenja e fjales shpjegohet qarte me shqipen.
    TUE KLATE e perdor Buzuku per ME QA. Kete fjale e kane huazuar greket KLAIO.

  23. Kruja says:

    Disa fjale jane… ka edhe shume te tjera si keto ne Meshari:

    ME PITE dhe ME PERPITE jane tipike Indo-europliane qe ne shqipen e sotme do te thote Me PI dhe ME PERPI.
    THAJ e kane marre greket dhe I thone kautos, kaustos.
    Meshari ka afersisht 3000 fjale me etimologji origjinale te shqipes dhe shpjegime sipas gramatikes shqipe. Kjo ka rendesi te jashtezakoneshme per linguistiken krahasimore.

  24. aranit bregu says:

    @alban4eva

    Shih merri gjerat me me sportivitet e humor lere @sherifin te hedhe batuten e vet.
    Ca te them, ke sh pasion dhe energji, por gjithmone subjektiv.
    Edhe une pak a shume si ty hidhesha perpjete kur isha i ri dhe merrja flake kur me preknin dellin dhe krenarine shqiptare. Je i ri akoma. (Te garantoj qe nga keto pak qe te kam lexuar, mund te ta bej pak a shume biografine rreth 70%.)
    Populli i thjeshte ka nevoje te ushqeje kalamaqte para se te jete tifoz.
    Koncepti im qe mundohem ndonjehere kur komentoj, eshte te perqendrohemi te hapim tema te brendshme, konkrete, te rrisim ndergjegjen tone civile per organizimin e shoqerise ne qelize, komune, bashki, sindikata, per t’i thene jo importit te plehrave, per te pasur ambulanca dhe sherbime spitalore sa me shume. pra gjera qe ndikojne direkt ne jetet tona.
    Debatet e tjera, dhe ky, jemi lodhur gjithe keto vite, vete i themi vete i degjojme, dmth nuk e rruan njeri per ne.
    Konspiracionet gjeopolitike nuk na pyet njeri, jo mua e ty po as pushtetaret tane s’i pyet njeri, gjetke vendosen fatet tona.
    Dhe te jesh i sigurt se europianet me shume respekt e vleresim do kene nese u trokasim ne dere me nje shoqeri te emancipuar nga brenda, sesa po tu trokasim gjithe zhurme kur gjejme ndonje dokument ne senduk te harruar qe verteton lashtesine apo lidhjet tona te hershme me pellazg, ilir, atlantis a ku di une se cfare qe na ben te ndihemi mire me krizen tone te identitetit te ”mashtrimit te madh” qe na kane bere.
    Gjithsesi, te falenderoj per vemendjen.

  25. mirel says:

    Principata e Arbrit, Dukati i Durrësit dhe Despotati i Epirit
    Kryqëzata IV (1204) solli një ndryshim rrënjësor të kushteve politike në Perandorinë Bizantine e posaçërisht në viset e saj perëndimore.
    “Traktati i ndarjes së tokave”, i nënshkruar nga Venediku e fuqitë e tjera pjesëmarrëse në Kryqëzatë në prag të sulmit përfundimtar mbi Konstandinopojën, parashikonte që një pjesë e mirë e bregdetit shqiptar, prej Durrësit deri poshtë në Prevezë, të kalonte nën sundimin e Venedikut. Në fakt, venecianët arritën ta merrnin Durrësin dhe rrethinat e tij dhe të krijonin një zotërim të tyre të quajtur “dukati i Durrësit”. Por në jug të tij, në temën e dikurshme bizantine të Nikopojës (Epir), venecianët nuk arritën të vendosnin pushtetin e tyre. Që në dhjetëvjeçarët e fundit të shek. XII një degë e familjes perandorake bizantine të Engjëllorëve kishte siguruar në Epir, veçanërisht në provincën e Vagenetisë (Çamëri), prona të mëdha tokësore dhe kishte ngritur aty një pushtet thuajse të pavarur nga Konstandinopoja. Në këtë mënyrë, menjëherë pas pushtimit të Perandorisë Bizantine nga kryqtarët më 1204, një pinjoll i Engjëllorëve bizantinë, Mihal Engjëlli, djali i qeveritarit të dikurshëm të Epirit, krijoi këtu një zotërim të pavarur. Dokumentet e kohës e quajnë këtë “Despotat i Artës”, sipas kryeqendrës së tij. Në historiografi është bërë zakon të quhet “Despotat i Epirit”. Gjatë historisë së tij më se dy shekullore, Despotati i Epirit e ndryshoi disa herë shtrirjen e tij. Sidoqoftë, bërthama e qëndrueshme territoriale përfaqësohej nga shtrirja e temës së dikurshme bizantine të Nikopojës, e përkufizuar nga malet Akrokeraune (Vetëtimës) në veri, nga gjiri i Artës (Ambrakisë) në jug dhe nga rrjedhja e lumit Vjosa e vargmalet e Pindit në lindje. Deti Jon lagte krahun perëndimor të Despotatit. Përveç kryeqendrës, Artës, qytete e kështjella të tjera të rëndësishme ishin Janina, Ajdonati (Paramithia), Himara, Berati, Kanina dhe për një farë kohe (1213-1253) edhe Durrësi. Shqiptarët përbënin shumicën dërrmuese të popullsisë së Despotatit në shtrirjen klasike të tij. Po veç shqiptarëve kishte edhe popullsi vllahe, greke e sllave të vendosura kryesisht në viset e Thesalisë, të Maqedonisë e të Etolo-Akarnanisë, që u aneksuan nga despotët e Epirit pas vitit 1216.
    Nga pikëpamja e organizimit shtetëror, Despotati i Epirit ishte një shtet bizantin. Në krye të tij qëndronin despotët e familjes perandorake Engjëlli. Këta në aktet dhe në dokumentet zyrtare të tyre shfaqen me emrin e përbërë Engjëll-Duka-Komnen, duke kujtuar kështu lidhjet e Engjëllorëve me dinastitë e tjera bizantine. Vetë sundimtarët e Epirit nuk u pajtuan me statusin e sundimtarit të një province. Ata e mbanin veten për trashëgimtarë të ligjshëm të fronit bizantin dhe në këtë kuptim e konsideronin pushtetin e tyre në Epir si një pikënisje për të restauruar Perandorinë Bizantine, duke dëbuar kryqtarët nga vendet bizantine.
    Vitet e para të sundimit despoti Mihali I Engjëlli (1204-1216) ia kushtoi konsolidimit të brendshëm të shtetit të posalindur. Nuk munguan në këtë kohë edhe konfliktet me principatat kryqtare, të krijuara pas vitit 1204 në kufijtë e Despotatit, në mbretërinë lombarde të Selanikut, në dukatin e Athinës dhe në Principatën frënge të Akesë. Me t’u krijuar një gjendje e qëndrueshme në kufijtë me këto formacione, iu vu punës për shtrirjen e Despotatit në drejtim të veriut. Në vitin 1210 Despotati i Epirit i ishte afruar së tepërmi dukatit venecian të Durrësit.
    Ndërkaq sundimi i Venedikut në Durrës ishte treguar i paqëndrueshëm. Përpjekjet për ta shtrirë juridiksionin venecian përtej qytetit kishin hasur në kundërshtimin e princit Dhimitër të Arbrit. Fisnikë të Arbrit ishin tashmë zotër të tokave në rrethinat e Durrësit, gjë që shqetësoi jo vetëm pushtetin venecian të Durrësit, por dhe kryepeshkopatën katolike të qytetit, e cila pretendonte se Dhimitri dhe njerëzit e tij kishin okupuar pronat e saj. Me qëllim që të ushtronte presion mbi princin e Arbrit, duka i Venedikut lidhi një aleancë me princin e Dioklesë (Gentës), Gjergjin, i cili zotohej ta ndihmonte Venedikun kundër Dhimitrit. Por ky ndërkaq kishte arritur të bënte për vete papën e fuqishëm Inocenti III, të cilit i premtoi konvertimin e tij, të bujarëve e të popullit të tij në fenë katolike.
    I brejtur nga konfliktet me princin e Arbrit, Papatin e me vetë kishën vendase, dukati venecian i Durrësit u tregua i pafuqishëm të përballonte mësymjen nga jugu të despotit të Epirit, të Mihalit I Engjëlli. Në vitin 1210 kufiri midis Despotatit dhe Dukatit venecian të Durrësit ishte vendosur në rrjedhjen e lumit Shkumbin. Atë vit duka Marin Valaresi u takua me despotin Mihal për të biseduar lidhur me vendosjen e një paqeje. Paqja u nënshkrua në verë të atij viti nga duka i Venedikut Pietro Xian dhe despoti Mihali I. Në bazë të saj njihej edhe de jure kufiri i Shkumbinit si caku verior i zotërimeve të Despotatit. Ndërkohë, despot Mihali zotohej të lejonte tregtarët venecianë të tregtonin lirisht, pa taksa e doganë, në tokat e tij dhe t’i mbronte ata nga shtetasit e tij, në rast konflikti me sipërmarrësit venecianë.
    Në muajin shtator 1210 venecianët sheshuan edhe mosmarrëveshjet me kishën e Durrësit, duke vënë në krye të saj venecianin Manfred. Në marrëveshjen që nënshkroi me dukën Pietro Xian në shtator të vitit 1210, kryepeshkopi Manfred u betua se do t’i qëndronte besnik Republikës së Venedikut dhe se do të punonte që qytetarët si dhe bashkësia e Durrësit dhe e zonave përreth t’i bindeshin pushtetit venecian.
    Megjithatë, shpresat e Venedikut për të ruajtur një minimum pranie në Durrës dhe në rrethinat e tij, pësuan goditjen e fundit më 1213, kur despot Mihali I Engjëlli ia shkëputi atë Republikës së Shën Markut dhe e bashkoi me zotërimet e tij. Ushtria e tij përparoi thellë në veri e më 1215 pushtoi Shkodrën, por shpejt u tërhoq prej andej për t’u vendosur në vijën e Durrësit. Pushtimi jetëshkurtër i Shkodrës ishte ndërmarrja e fundit ushtarake e despotit Mihali I.
    Në rreth 10 vjet të sundimit të tij, shteti i vogël e i dobët epirot, arriti të zgjerohet duke zënë pak a shumë shtrirjen e temave të dikurshme bizantine të Nikopojës e të Durrësit. Përveç kryeqendrës, Artës, despot Mihali parapëlqente si rezidencë të zgjedhur të tij kështjellën e Beratit. Ende sot aty ruhen dëshmi të shumta të punimeve fortifikuese e të ndërtimeve të kultit të ndërmarra në kohën e sundimit të tij. Despot Mihali I vdiq pikërisht në kështjellën e Beratit në vitin 1216 pas një komploti të organizuar nga njerëz të afërt të tij. Pas kësaj në krye të Despotatit u vu i vëllai, Teodori. Nën sundimin e tij Despotati i Epirit arriti shtrirjen e tij më të gjerë. Politika e despotit të ri u orientua kryekëput nga lindja dhe synoi asgjësimin e principatave latine të kryqtarëve në Greqi, në Maqedoni e në Traki, rimëkëmbjen e Perandorisë Bizantine dhe kurorëzimin e tij si perandor i Bizantit. Në këtë kuadër fitoi rëndësi të posaçme kontrolli mbi Durrësin dhe mbi boshtin e Rrugës Mbretërore (Egnatia), i cili hapte rrugën drejt kështjellave të Maqedonisë e Selanikut dhe njëherësh shkëpuste lidhjet jetësore të perandorisë latine të Konstandinopojës ose të mbretërisë lombarde të Selanikut me fuqitë-mëmë të perëndimit. Duke pasur parasysh rëndësinë strategjike të këtij boshti rrugor e veçanërisht të pikënisjes së tij, Durrësit, mitropoliti i Korfuzit, Gjergj Bardhami, shprehej atë kohë se “despoti derdh pa kursim për Durrësin para, ushtri e çdo gjë tjetër, në mënyrë që të mos lejohen egërsirat nga Perëndimi të vënë këmbë në atë qytet, që ai e do mbi të tjerët “.
    Në fakt, që në fillim të sundimit të tij, Teodorit iu desh të përballonte një përpjekje të latinëve për të shtënë në dorë korridorin e rrugës Egnatia. Në verën e vitit 1217, perandori i ri latin i Konstandinopojës, Pier dë Kurtëne, në krye të një ushtrie të nisur nga porti i Brindizit, zbarkoi në Durrës me destinacion Konstandinopojën. Pasi mori qytetin, ushtria latine e vazhdoi marshimin përgjatë rrugës Egnatia në drejtim të Selanikut. Historiani bizantin Gjergj Akropoliti rrëfen se despoti Teodor i kishte ngritur pritë ushtrisë latine “në vendet e ashpra të Arbrit”, diku në luginën e Shkumbinit. Në betejën e zhvilluar këtu, ushtria frënge u shpartallua keq dhe vetë perandori Kurtënè u zu rob. Një kronist frëng, vazhduesi i Robert Autissiodorensis, ia atribuon katastrofën e perëndimorëve qëndrimit armiqësor të popullsisë vendase (malicia indigenorum) që bashkëpunoi me despotin e Epirit. Pas kësaj fitoreje, Teodori e ripushtoi Durrësin. Në qytet u përforcua sistemi i mbrojtjes dhe u kryen punime të ndryshme fortifikuese. Në vitet që pasuan, Teodor Engjëlli i zhvendosi veprimet luftarake në lindje. Këtu ai mori njërën pas tjetrës kështjellat e Ohrit, të Përlepit, të Pelagonisë (Manastir) etj. Por objektivi kryesor ishte Selaniku, të cilin Teodori ua shkëputi baronëve lombardë në vitin 1224. Këtu ai u kurorëzua “perandor e autokrat i bizantinëve” nga kryepeshkopi i fuqishëm i Ohrit, Dhimitër Komatiani. Selaniku u bë qendra e re ku u zhvendos Teodori e oborri i tij. Qeverisjen e zotërimeve shqiptare Teodori ia besoi të vëllait, Konstandinit, të cilit i akordoi titullin despot. Duke ndjekur shembullin e perandorëve të Bizantit, ai u shpërndau tituj fisnikërie si sebastokrator, domestik i madh, protovestiar etj., bashkëpunëtorëve të tij të afërt, midis të cilëve edhe mjaft bujarëve shqiptarë. Në administrimin e punëve të “perandorisë” së tij, Teodori ndihmohej nga një “këshill i të zgjedhurve”. Një mbështetje të fortë i jepnin politikës së tij prelatët e lartë të kishës, ndaj të cilëve Teodori tregoi vazhdimisht kujdes të veçantë. Mitropoliti i Naupaktit, Jan Apakauku, kryepeshkopi i Korfuzit, Gjergj Bardhani, ai i Ohrit, Dhimitër Komatiani, si dhe peshkopi i Kaninës ishin disa nga bashkëpunëtorët e këshilltarët më të afërt të Teodorit.
    Pas marrjes së Selanikut, objektivi i dytë i madh mbetej për Teodorin pushtimi i Konstandinopojës, që do të shënonte fundin e Perandorisë Latine e rimëkëmbjen e Bizantit. Midis viteve 1225-1230 ushtritë e tij arritën suksese të mëdha në Maqedoninë Lindore e në Traki, ku pushtuan Adrianopojën. Por në vendin e quajtur Klokotnica, në vitin 1230, trupat e Teodorit pësuan një disfatë të rëndë nga ushtritë e carit bullgar, Ivani II Aseni, që ishte shqetësuar nga forcimi i shtetit epiriot e nga përparimi i Teodorit në zonën e interesave bullgarë.

  26. Shpirag says:

    Saktë! Humbja e Teodor Engjellit,si eshtë shkruar dhe nje vit me pare ne gazeten. “Telegraf”, shkaterroi perfundimisht endrren për te zotruar Kostantinopolin!Humbja rriti potencen bullgare, qe zgjeroi kufijte gjer ne Shkoder ku doli ne Adriatik me mashtrim dhe blerje spiunesh shqiptare…Arta ne të vertet ka qene kryeqyteti i despotatit të Engjellve,të cilen Teodor Engjelli e trasferoi ne Selanik,si shkruan nje autor gjerman i cili deklaron se gjuha shqipe mesiguri dhe shkruhej ne despotat!Nuk kemi ende ndonje fakt shkrimi nga kjo periudhe e “artë”konsolidimi i Kombit!Ka shume kjo teme,per tu treguar te pakten grekeve se jemi popull shume i lashte dhe me histori kombetare.Vet fjala Arte ka sinjifikim ne gjuhen shqipe! ….

  27. alban4eva says:

    aranit bregu,

    me behet qejfi qe je ne gjendje te besh biografine e njerezve, duke arritur rekorde deri ne 70%.

    ti thua qe ne duhet te mendojme te ushqejme kalamajte, ti themi jo importit te plehrave, etj etj. tani, a ka mundesi te dij, se c’hyjne plehrat dhe dhe rritja e femijeve me temen qe po flasim?

    perse duhet ti ngaterrojme temat? une jam dakord me rritjen e femijeve, te ardhmen e tyre, mos pranimin e plehrave etj etj.. por ketu po flasim per teme krejt tjeter.

    une nuk jam energjik dhe as marr flak. ose me sakte, jam aq sa duhet. thjesht po ngaterrohen gjerat, po behet e bardha e zeze dhe po behet e pamundura qe te kalohet si normale.

    nuk e kuptoj kur thua, “me mashtrimet qe na kane bere”..!!! ku e ke fjalen, mashtrim per cfare? kriza jone e identitetit??? nuk te marr vesh fare o njeri. cfare krize identiteti kemi ne shqiptaret? se nuk arrij ta kuptoj.

    greket edhe mund te kene, meqe Greqia sot eshte nje mozaik rracash, pak a shume edhe serbet, qe erdhen ne Ballkan ne shek. e 7-te te erese sone. po ne, cfare krize identiteti paskemi??

    a mund te jesh me i qarte, se je shume i turbullt ne te gjitha ato qe po shkruan, “mashtrimet qe na kane bere”, “krize identiteti”, etj etj..
    nese ti or mik paske krize identiteti, pune per ty, shqiptaret vetem krize identiteti nuk mund te kene.

    mund te kene nje mije halle dhe probleme shqiptaret, varferi, korrupsion, kriminalitet, etj etj, por vetem krize identiteti nuk shof tek ata. dhe sa per mashtrimet, nese ti i quan mashtrime qe shqiptaret ta kene prejardhjen nga iliro-pellazget, ok, mendimi jot. thjesht se duhet te provosh te kunderten ne kete rast, pra qe shqiptaret nuk e kane prejardhjen nga pelazget.

    se perndryshe mund te hamendesojme gjithe diten. une mund te them qe shqiptaret e kane prejardhjen nga zogjte. ti nese e provon dot qe shqiptaret nk jane pasardhes te pellazgeve, je i lutur ta provosh. deri atehere, mbetet fakti qe jemi pasardhes te tyre.

    dhe po ka mundesi, je i lutur ti ndash gjerat, pellazget, shqiptaret, korrupsioni, plehrat, krimi, e ardhmja e femijeve tane, etj etj. mos i bej gjerat lemsh. ka tema sa te duash ku flitet per ceshtjet shoqerore, per borxhin publik, ose tema per shkencen, sportin, kulturen etj.

    ne kete teme po flitet per nje shkrim te hershem te zbuluar ne gjuhen shqipe. le ti permbahemi kesaj teme. per plehrat dhe Saliun ka tema te tjera..!!

    hajt shendet..!!

  28. Të nderuar zonja dhe zotërinj,

    PËRGËNJESHTRIM

    na duam të konstatojmë se nuk kemi zbuluar asnjë dokument shqip më i vjetër se libri i Gjon Buzukut nga 1555.
    Lajmi mbi një zbulim të tillë që lexohet prej pak kohësh në internet është vetëm një

    LAJM I RREMË !

    Më korrekt është: kolegu Schumacher dhe unë kemi shkruar një fjalor të plotë të foljeve të shqipes së vjetër që do të dalë në botim një vjeshtë tek shtëpia botuese Harrassowitz (Gjermani) në përmbledhje “Albanische Forschungen”.

    Me shumë përshëndetje

    prof. dr. Stefan Schumacher & dr. Joachim Matzinger (Vjenë)

    1. xxxanticeeeeeennnn says:

      [email protected]@aer1.gov.us
      i nderuari e-mail adresë [email protected],ka mundësi ta botosh këtë përgjënjeshtrim në gazetë dhe jo në komente??
      jo për gjë por dhe unë si president i usa do të ta besoja!kurse kështu si e keni shkruar nuk vlen as për të fshirë menderen!!me përjashtim të rastit që menderja të jetë virtuale!

  29. shvejk says:

    Ne vitin 3026 historianet do te zbulojne me ne fund librin e pare Shqip te shkruajtur nga autori bizantin Fahrius Ballius , libri titullohet : ” Berisha midis kasandrave”.

    1. muçaços says:

      hahaha e modhe kjo

    2. Greg says:

      hahahahaha…fahriaqis balliaqis

  30. avdi says:

    ju lutem ne vend te kesaj lexoni kete sit ne web emailin tim
    ne jemi deshmitar te jehovait jemi besimtar dhe nuk jemi katolik faleminnderit per mirkuptimin

  31. bleona says:

    Avdi pe dina ton se jena besimtar e sjena katolik por qu shko e bje ngjum e mos felliq token te paa une mos te sheh kush ma hahahahahhahahahahaahahahah a kom te drejt a jo te tjer :*

  32. Ky liber qenka shum i mir por siq kan than libri te qetson une qdo dit lexoj libra e psh kur te jom nervoz e mar librine lexoj dhe me qetsohet truri prandaj per qdo kon libri asht i mir faliminderit te gjithve

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email nuk do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme shënohen *

Lini një Përgjigje