The New York Times 1914: E pamundur që shqiptarët të vihen nën zgjedhën e barbarëve grekë

2 Janar 2017, 17:22Dossier TEMA

Si u detyrua Greqia t’u japë fund masakrave në Shqipërinë e Jugut dhe një fjalim i lordit britanik, Walter Guiness, i cili tha: “Greqia po kërkon territor në Shqipërinë e Jugut, ku raca shqiptare është shumicë absolute

Nga  Saimir Lolja

Revista Blackwood’s Magazine ishte një revistë britanike me qendër në Skoci, e cila periudhën e saj të botimit e pati në vitet 1817-1980 dhe fillimisht quhej Revista e Përmuajshme e Edinburgut (Edinburgh Monthly Magazine). The New York Times, i referohet kësaj reviste për të treguar Historinë e Çamërisë dhe në mënyrë të veçantë atë të Sulit. Artikulli i marrë nga Revista Blackwood’s Magazine, i përket vitit 1888, për t’u ribotuar në New York Times, me të rejat e fundit që po ndodhnin në Çamëri vitin 1914. Është koha, kur Qarku i Sulit, në përbërje të Çamërisë, ishte pjesë e Vilajetit osman të Janinës. Ashtu si pohon edhe revista amerikane “Time” e datës 26 Gusht 1940, Çamëria i merret Shqipërisë me pushtimin e Janinës prej ushtrisë greke më 6 Mars 1913. Një përshkrim faktik i viteve të para të shtetit të sapolindur shqiptar jepet më poshtë mbështetur në librin “Edith Pierpont Stickney, Southern Albania 1912-­1923, Stanford University Press, 1926”.

Kryengritjet shqiptare kundër Perandorisë Osmane dhe më pas shpallja e Pavarësisë Shqiptare i prishën planet e shteteve grabitqare dhe balancat e fuqive të mëdha në Europën Juglindore. Si rrjedhim u ndezën dy luftra ballkanike dhe më pas Lufta e Parë Botërore. Lufta e Parë Ballkanike (8 Tetor 1912 ­ 30 Maj 1913) filloi me sulmet e Serbisë, Greqisë e Bullgarisë kundër Perandorisë Osmane dhe mbaroi me firmosjen e Traktatit të Konferencës së Paqes të Londrës. Kjo konferencë filloi punimet me 16 Dhjetor 1912 duke patur si shkak shpalljen e pavarësisë shqiptare më 28 Nëntor 1912 dhe në fund njohu pushtimet e bëra nga Serbia, Greqia e Bullgaria dhe Pavarësinë e Shqipërisë. Lufta e Dytë Ballkanike (16 Qershor 1913 ­ 10 Gusht 1913) filloi, kur Bullgaria, e pangopur me pushtimet e saja, sulmoi Serbinë e Greqinë dhe mbaroi me firmosjen e Traktatit të Bukureshtit. Bullgaria e sulmuar edhe nga Rumania e Perandoria Osmane dorëzohet dhe humb atë që pat fituar gjatë Luftës së Parë Ballkanike. Kufijtë e sotëm të Shqipërisë zyrtare u përcaktuan nën kujdesin e Britanisë, Francës, Austrisë, Rusisë, Gjermanisë dhe Italisë me Protokollin e Firences më 17 Dhjetor 1913. Para e pas kësaj date, Greqia edhe u përpoq të gjente përkrahje nga shtetet europiane për rishikim kufiri edhe organizoi fshehurazi shqiptarë të greqizuar të ngrinin krye kundër shtetit shqiptar, që qeverisej prej Komisionit Ndërkombëtar të Kontrollit, me qendër në Durrës dhe kryetar princin Gjerman William of Wied. Përkrahja e Greqisë për këtë gjë nuk i erdhi dhe një arsye për këtë mund të gjendet tek fjalimi në Dhomën e Ulët të Parlamentit Britanik më 8 Maj 1913 nga Walter Guiness, i cili tha: “Greqia po kërkon territor në Shqipërinë e Jugut, ku raca shqiptare është shumicë absolute”.

Në shkurt 1914, këto gjashtë fuqi të mëdha europiane i bënë të ditur Greqisë se shumica e ishujve të Detit Egje do t’i jepeshin asaj me kusht që ajo të tërhiqte ushtrinë pushtuese nga Shqipëria e Jugut brenda muajit mars 1914 dhe ta respektonte shtetin Shqiptar. Por, nën nxitjen e drejtpërdrejtë të Greqisë (në dukje zyrtarisht asnjanëse), grekët në Jug të Shqipërisë me në krye priftërinjtë e tyre deklaruan më 28 Shkurt 1914 se formonin një të vetëquajtur “Republikë Autonome të Epirit të Veriut”, e cila përmblidhte Himarën, Gjirokastrën, Sarandën dhe Delvinën. Kryetar i saj u emërua Gjergj Kristaq Zografo nga Lunxhëria, i cili më 2 Mars 1914 në Gjirokastër u shpreh: “…është e pamundur të vihemi nën zgjedhën e një populli barbar…”. Në fund të marsit 1914, qeveria shqiptare kërkoi nga Fuqitë e Mëdha ta detyronin Greqinë që t’i jepte fund masakrave në Shqipërinë e jugut. Theksi u vu në faktin që ndërsa në dukje ushtria greke po largohej prej Shqipërisë së jugut, në fakt ajo edhe po linte pas banditë të organizuar e të armatosur prej saj, po ua ndërronte veshjet ushtarëve të saj për t’i rreshtuar me “Ushtrinë e Epirit të Veriut”. Me qëllim që t’i jepte sa më parë fund shkretimit dhe të sillte paqen në jug të Shqipërisë dhe në kushtet e një shteti shqiptar ende me kërthizë të lidhur, Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit luajti lojën e bisedimeve, të mbajtura në Korfuz, me “grekërit e Epirit të Veriut”.

Frika, se nëse përfundimet e këtyre bisedimeve të zhvilluara në Korfuz nuk do ishin të kënaqshme do të shkaktonin pushtimin e Shqipërisë së jugut prej trupave italiane dhe austro­hungareze, bëri që një marrëveshje (që mund të njihet edhe me emrin si Protokolli i Korfuzit) të firmosej më 17 Maj 1914. Me këtë u jepej garanci “grekërve të Epirit të Veriut” se “kryetarët e bashkive të qyteteve kryesore të ishin të krishterë ortodoksë, që grekërit të mos thirreshin në ushtri dhe të kishte liri fetare e arsimore për ta”, por gjithmonë duke ruajtur kontrollin e sipërm të qeverisë shqiptare./shekulli.com.al/

24 komente në “The New York Times 1914: E pamundur që shqiptarët të vihen nën zgjedhën e barbarëve grekë”

  1. PAQE! says:

    mjaft nxitet urrejtjen midis dy popujve!

    greket dhe shqiptaret duan te jetojne e punojne ne paqe me njeri tjetrin dhe sigurisht te ndihmojne njeri tjetrin.

    nje milion shqiptare punojne ne greqi, cfare mutin doni qe nxisni urrejtje!

    LOVE ALBANIA AND GREECE.

    1. G says:

      Nuk ka Paqe pa shkuar drejtesia ne vend me ato turma kriminelesh e öarazitesh me ato jevgjite anadollak qe zaptuan tokat arbnore dhe kryen masakra kundrejt popullsise se pambrojtur per Paqe me greket fladim vetem nje fare llumi e mercenaresh b…lepires si puna jote more dylbere qe kenk shitur lekuren per 300 me kohe tek jevgkit e Pontit

      1. Altin says:

        Po mire mo G…. po me perpara si ishte historia??? Sa troje e pushtet dhe deri ku i dha Turqia dhe kujt ja mori? Pse nuk e thote njeri? Sa pashallare shqiptare i sherbyen Turqise??? Dhe i beri pashallare ne toka te te tjereve??? Ali pashen kush e beri? Dhe pastaj ai shtriu pushtetin me tej? Apo historine e marrim nga pika qe na intereson???? Se cudirat kane filluar nga pushtimi osman e kendej. Po me perpara si ka qene historia???

        Stop urrejtjes me…. Gazeta Tema qe ka marre kete rol te ndyre, te nderroje kurs menjehere dhe ti sherbeje paqes dhe konstruktivitetit…kohet jane boll te veshtira per gjithe njerezimin… vendet e tjera perpiqen per zhvillim ne ende me avazin e Mukjes te te vjetrave….

        1. G says:

          Te vetmit qe ju eshte marre toka jane camet autoktone dheju eshte dhene jevgjiteve te Pontit qe zbarkuan me 1922-24 si Hiena ne kete Gadishull kjo eshte historia te tjerat jane perralla me lesh te grekeve dhe zagareve te tyre si puna jote more qenef me emrin gjyzel Altin more vesh mora thuaj legen

          1. .. says:

            Drejtesia ne Shqiperi dhe Rajon do te shkoje ne Vend vetem kur Kultura Islamike do te shkoje ne Meka dhe Medin, aty ku Lindi.
            Vetem Atehere…..

        2. albaniafirst says:

          Altin, pashallare ka patur nga te gjitha kombet, perfshi greke, serbe, bullgare e rumune. Me te shumtit e pashallareve vinin nga trupat elite turke qe quheshin “jenicere”. Historia e ketyre trupave eshte teper e vecante pasi shumica e tyre ishin djem te lindur ne familje te krishtera. Ne Shqiperine dhe Bosnjen e kohes, u vendos e ashtuquajtura “Takse e Gjakut” qe ishte detyrimi qe familjet e krishtera te jepnin djemte e tyre te mitur per ushtrine turke. Ishte kjo aresyeja qe shume shqiptare u konvertuan ne muslimane, per te ruajtur femijet e tyre. Shume nga myslimanet shqiptare e kane harruar kete fakt, pasi per mendimin tim, ne se dikush nga keta individe desheron te ndjeke fene dhe njekohesisht e quan veten shqiptar, do te ishte me natyrale te ndjeke fene e te pareve te tij qe eshte krishterimi, por kjo eshte nje teme tjeter. Personalisht une nuk besoj ne asnje fe. Duke u kthyer tek tema e pare, jeniceret ishin garda e sulltanit dhe eshte interesant fakti se ato i zgjidhnin vete oficeret dhe komandantet e tyre qe perben nje lloj demokracie te llojit te vet. Shume shqiptare u dalluan si luftetare te zot dhe te zgjuar duke u promovuar ne poste komanduese, por kishte po ashtu shume pashallare te kombeve te tjera qe u promovuan nga trupat jenicere ne pozita komanduese. Ne dime me teper per ata qe kishin origjine shqiptare.

        3. Sokoli says:

          Lexo pak me shume dhe pastaj komento. nese do vertet te dish historine lexo qe nga antikiteti se ku I shtrinte kembet Greqia (Fiset dhe qytet shtetet Helene) – shiko ne harte ku eshte gjiri I ambrakise nese nuk e di. aty mbaje vrapin pastaj meso qe dhe para turkut ne Kohen byzantine ka pasur numer te madh arberoresh(shqiptaret e sotem) ne zona me shumice ne maqedoni(selanik) dhe More(peloponez) te cilat dhe sot e kesaj dite jane te banuar me keta njerez po te konvertuar ne ment e kokes ca nga frika ca nga interesi ne greke te kulluar me mbiemra. kriezius(mavromatis) etj….. nje tjeter periudhe eshte ajo qe prek zotrote pa thene mire e bukur ( se per ta ditur e dini si dreqi ju greket prandaj ja ruani varrin atje ne mes te janines) qe ne Kohen e Aliut qe u priste kokat si grekeve dhe shqiptareve njesoj te gjithe ishin te barabarte ne syte e tij pra nuk denoi me shume greke se shqiptare Aliu. ne fakt ai denoi Kardhiqotet dhe Suljotet me teper se cdo fis tjeter( fise puro shqiptare) dhe ndihmoi revolucionin grek si me persona qe livadhisnin ne oborrin e tij si me ndihma ushtarake apo dhe duke vetem ju kundervene sulltanit dhe mos shtypur revolucionin. se qe te jemi te qarte deri ne fund sa per dijeni po ti donte trapi Aliut jo revolucion nuk behej ne greqi po te gjithe pas fustanellave te grave do kishin perfunduar si greke dhe arberore(arvanite) qe luftuan dhe jane heronj sote ne greqi. se skishte bir k… ti dilte para. prandaj dhe sulltani thirri vezirin e egjiptit per luften ne peloponez Ibrahimin se e dinte qe aliu nuk do ti luftonte greket po do I perkrahte per interesat e tij. pra nese do te dish zotrote qe te mso shkojme kaq larg ato toka jane dhe do jene arberore=epirote do apo zdo greqia dhe pa kerkuar falje te sinqerte per masakrat e nje shekulli te tere tani se afermi nuk ka paqe dhe vellazeri si mendon zotrote. qenka urrejtje sipas teje kur permenden masakra e vrasje te evidentuara me fakte qe Bota/NY Times e kohes I ka shkruar ne ate periudhe qenkan cudira. keto perralla qe doni te na hidhni ju syve me ato “te mire qe na keni bere” emigrante qe gjoja na mbani sot ( skllever ne kohe modern pa dokumenta dhe zvarriten per pune te rendomta neper greqi tere jeten pa siguracione dhe pensione) u dashkemi te ulim koken dhe te harrojme vuajtjet dhe masakrat e jo shume te largeta po sipas teje duhet te kujtojme otomanet qe kishin vdekur me qyqyen dy shekuj te shkuar. sa mire dini te mbani ligje lufte ju dhe te cilesoni pleq gra dhe femije si naziste kur vete nazistet sot e kesaj dite ju vene kushte Brenda sinorit tuaj dhe ju mbajne me buken e gojes. Hajt te fala janulles dhe mamit

  2. drejtesia says:

    Z.Saimir! Je shume i sakte me keto shkrime te historise se kombit shqiptare.Padrejtesite ndaj nesh, ndaj kufijeve tone qe jane bere nga greket etj,nuk mund te harrohen nga historia e politika nderkombetare. Na vjen shume mire qe mjaft miq na mbrojten dhe i kuptuan pabesite ndaj kombit e truallit tone.Vlerat e qendrimi amerikan , si atehere e aktualisht jane ne anen e drejte te shqiptareve qe shume kane vuajtur

    1. .. says:

      Drejtesia ne Shqiperi dhe Rajon do te shkoje ne Vend vetem kur Kultura Islamike qe mbartin Shqipetaret do te shkoje ne Meka dhe Medin, aty ku Lindi.
      Vetem Atehere…..

  3. Krio says:

    Pse nuk botohen shkrime si na mbante te pushtuar turku? Pse? Apo s na kish pushtu? Apo bente stervitje si ekipet tona ne Turqi.
    Lajme te vazhdueshme leshi te Temes. Kush ju paguan per keto. Isisi.

    1. Dora says:

      Greqia si ish-Jugosllavia. E dhjerë, mosmirënjohëse, e palarë, e nxirë, e zgjebosur, e lyrosur, e sëmurë, me leprozë, parazite, përtace, pijanece, e pabesë, gënjeshtare, e gënjyer, mashtruese, e pafytyrë, grua e lindjes, dashnore e perëndimit, turpi i Europës, llumi i Europës, tradhëtarja e Europës, e ndyrë, shembull i neveritjes dhe poshtërsisë, vjedhëse, me borxhe, e pavarur ndihmojeni të mbytet.

  4. drita says:

    Te lumte profesor Saimiri, qe shkruan per te vertetat e historise tone me fqinjet qe ajo te mesohet e te trokase ne mendjet e politikaneve e te mos perseritet ne dam te shqiptareve.

  5. Alban Hamzai says:

    Titulli I artikullit: N.Y.Times 1914:E pamundur qe shqiptaret te vihen ne zgjedhen e barbareve greke.” Ne artikull ne asnje rresht nuk shkruhet kjo gje ,perkundrazi shkruhet : “…Gjergj Kristaq Zografo (Kryetar I Qeverise Autonome te Vorio Epirit ):Eshte e pamundur te vihemi nen zgjedhen e nje populli barbar,,,” .Pra “e pamundur qe greket (eVorio Epirit) te vihen nen zgjedhen e popullit barbar shqiptar ” ka thene Zografo. Nga ana tjeter artikulli I N.Y.Times nuk jep asgje te re ,thjesht pershkruan shume shkurt ato qe kane ndodhur ,per lexuesin e larget amerikan,qe nuk I interesonte asgje ne lidhje me kete problem .Ashtu sikurse nuk I intereson as lexuesit te sotem . Shtremberimi I artikullit I intereson vetem poturakeve islamike dhe frumezohet nga historianet e kafenese.Ju lutem botoni komentin tim!

    1. Terbuni says:

      Hamzai ishte tradhetar dhe mbetet i tille.

  6. A_B says:

    Nuk mund te kete paqe midis dy popujve nëse Greqia nuk njeh gjenocidin cam, te kërkoj falje, dhe te pranoje rikthimin e cameve ne tokat e tyre, njohjen e kosoves, merreveshjen e detit, duke hequr edhe ligjin e luftes natyrisht

  7. iqfksh says:

    historia duket te shkoje ne vendin e duhur ,vorio epiri duhet te shkoje aty ku i takon ,gabim fatal i fuqive te medha qe e lane vorio epirin ne doren e barbareve.

    1. Plaka e Athines says:

      GRECO MASCARA Γιαννης Μηλιωκας
      http://www.youtube.com/watch?v=7tQvToIifWY

      1. .. says:

        O Plakushe… Greqia ka Fuqine e Lirise se Fjales dhe Artit, te Demokracise, te Vet-Korigjimit, te Humorit, …. kjo gje per Arnautat eshte e pa Imagjinushme dhe e veshtire per te Kuptuar.

  8. FATALE qe kjo Europe e dhuroj Camerine ketyre barbareve aziatike ketyre Hienave grabitqare ketyre kriminelve e paraziteve e jevgjiteve primitiv nga Ponti anadollak qe qelben era hurdha e era mish Dhije FATALE

    1. .. says:

      O Kari.. Greket Thesprotin e Fituan me lufte, ashtu si me Lufte e humben nga Turqit dhe te dhurur tek Camet per sherbimet e tyre tek Sulltani .
      Ja kushe jane Brbaret Turk-Arnaut dhe Barbarit Came, lexo fragmentin e me poshtem marre nga “Zeri i Camerise”
      Perse kaq Egoista dhe Injorante. Lexoni c’fare thone vet Cemrit dhe dokumentet Britanike.

      Kryengritja ne Epir 1661
      1. Asllan Pasha (Cam, udheheqes i Jenicerve Turk-Arnaut) donte tju jepte nje mesim te mire kryengritesve, ndaj pasi arriti ta kapi te gjalle Dionisin (Arhipeshkop, lindur ne Paramithia, udheheqes i kryengritjes), pa bere as gjyqin me te vogel, e denoi ate bashke me dyqind kryengritës te tjere me djegie per se gjalli. Dionisi u poq per se gjalli ne hell dhe pasi u ballcamos u transportua ne gjithe Greqine qytet me qytet deri ne Stamboll.
      2. Nje nder vendimet qe ndermorri pashai shqiptar i Janines se asokohe Asllan Pasha ishte largimi i te gjithe elementeve te rrezikshem greko-ortodokse qe morren pjese ne kete kryengritje gjakatare nga zona e keshtjelles se Janines. Keshtu nga zona e keshtjelles se Janines u larguan nje pjese e grekeve dhe ne keshtjelle u vendosen çamet myslimane dhe çifutet.
      – Fragment i marre nga interneti Zeri i Camerise.
      – Gazeta Dita (kerko “Dionisi”, i njejti artikull).
      Lufta e II Boterore
      3. On the night of 27 September 1943, Cham militias arrested 53 Greek citizens in Paramythia and executed 49 of them two days later. This action was orchestrated by the brothers Nuri and Mazar Dino (an officer of the Cham militia) in order to get rid of the town’s Greek representatives and intellectuals. According to German reports, Cham militias were also part of the firing squad.[20]
      4. During September 20–29, as a result of serial terrorist activities, at least Greek 75 citizens were killed in Paramythia and 19 municipalities were destroyed.[21] On September 30, the Swiss representative of the International Red Cross, Hans-Jakob Bickel, visited the area and concluded:[22]
      5. Over 20,000 Albanians, with Italian and now German support, spread terror to the rest of the population. Only in the region of Fanari 24 villages were destroyed. The entire harvest was taken by them. In my trip I realized that the Albanians kept the Greeks terrified inside their homes. Young Albanians, just finished from school, wandered heavily armed. The Greek population of Igoumenitsa had to find refuge in the mountains. The Albanians had stolen all the cattle and the fields remain uncultivated.
      – Fragment i marre nga Wikipedia ne Anglisht (Paramithia).

  9. Fallo Madhi says:

    Une si Kaurr Shqiptar si i thone denbabaden ,i kam dhier kishat dhe fene ,po ishte puna ti fus thiken Shqiperise time te vuajtur .
    Ne nje dite do te ngrihemi nuk do jemi te varfer perjete dhe nuk do ndalemi pa mare ate qe na eshte vjedhur,qofte ne jug apo ne veri,ne veri e morrem copen e madhe,edhe ne lindje po piqet.Greku&Serbi na urrejne se jemi Shqiptare pa dallim feje.Kombi jone po ngrihet,kombi grek po vdes.

  10. Patriot,..... says:

    Te lumte o fallo madhi,sic e paske mendjen e paske edhe penen ,por cte thuac per kta voriobythat e epirit qe lane delet dhe dhite e u bene prifterinj e te hane ndonje loqe ne bithe !!!!!!!

  11. ILIRIA E BASHKUAR says:

    ILIRET DUHET TE NDRYSHOJNE NUMRIN E VITEVE TE PAVARSISE.
    MOS TE NJIHET 1912 POR TE SHKOHET NE VITET E SKENDERBEUT ……
    “PAVARESIA” E 1912 ESHTE SHITJE E CAMERISE NGA ISMAIL QEMALI NESE NENSHKRIMI I TIJ ESHTE I VERTE.
    LIDHJA E SKENDERBEUT ESHTE E VETMJA E VERTET E SHQIPATRVE.

    1. .. says:

      O Kar, per ke ILIRI flete ore magjyp, ILIRIA ishte dicka me e madhe se Ballkani i Sotem, fillonte nga Slloveni dhe mbaronte Shkumbin, ne Kufi me Epirin. O jeni Epirot (Skenderbeu “Princ i Epirit”), o jeni ILIRE….perse ILIRIA duhet te jete detyrimisht Arnaute dhe Jo Kroate, Sllovene….
      A ka ILIRIA, identitet Kulturor, Gjuhesor,…. apo eshte dick e pergjitheshme sic themi Bllkn, Europ, Azi, ….
      Sa per 1912 keto jane Peralla Arnaute qe i ka dale Boja.
      – Pamvaresia u sajua nga Turqia, qe forcat Greke qe ishin ne LLogar (duke Zbuar Garnizonet Turke), te mos avanconin me teje (prandaj u zgjodh Vlora per ngritjen e Flamurit).
      – Pamvaresi nuk u arit kurre ne Shqiperi, ajo arrihet me lufte te armatosur dhe Jo me nje “Akt Pamvaresie” Turpi, te shkruar nga Ismailet, Haxhinjt, Qemlet,…. ne Arabisht, duke Informuar Sulltanin “…qe Ne do te Pamvaresohemi…”
      – Pamvaresia e vertet arihet duke u Clirur nga Kultura, Feja dhe Mentaliteti Turk, sic ka ndodhur me Greqine, Bullgarine, Serbine, MNG, Kroacine, … dhe jo duke deformuar Historine ne tekstet shkollore, sipas porosive te Sulltanit Erdogan.

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email nuk do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme shënohen *

Lini një Përgjigje