FOTOT e rralla: Veshje popullore shqiptare në kartolinat e hershme

8 Janar 2017, 10:30Kulturë TEMA
FOTOT e rralla: Veshje popullore shqiptare në kartolinat e hershme

Albanologu Robert Elsie ka postuar botuar në faqen e tij të internetit një koleksion të rrallë veshjesh popullore shqiptare në kartolinat e hershme.

Më poshtë shkrimi shpjegues i Elsie:

Pasuria dhe shumëllojshmëria e veshjeve popullore shqiptare u fotografuan për herë të parë në fund të shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe në fillim të shekullit të njëzetë.

Izolimi tradicional i shqiptarëve nga pjesa tjetër e Evropës bënë që veshjet popullore të shfaqnin tipare të veçanta dhe shpesh të rralla, të cilat mahnitën udhëtarët e parë evropianë.

Në Malësinë e Veriut çdo fis, bile çdo luginë dhe çdo fshat, kishte veshje të veta të cilat ishin të dukshme për popullatën në përgjithësi. Veshjet popullore tregonin jo vetëm përkatësinë fisnore dhe fetare, por edhe – për femrat në shumë raste – nëse gruaja në fjalë ishte e martuar apo jo.

Veshjet popullore shqiptare ishin në përdorim të përgjithshëm deri në vitet ‘30, dhe në disa treva shqiptare edhe pas Luftës së Dytë Botërore. Madje edhe në dhjetëvjeçarët e parë të shekullit të njëzetenjë nuk është gjë e rrallë të shohësh gra të cilat përdorin veshje popullore përditë, apo të paktën në ditën e pazarit.

Kjo vlen në radhë të parë për Veriun e Shqipërisë në rrethet e Shkodrës, të Malësisë së Madhe, të Lezhës dhe të Mirditës, por veshjet shfaqen tek-tuk edhe në zonat e thella të Shqipërisë së Jugut, të Kosovës, të Malit të Zi dhe të Maqedonisë.

Mirëpo, për fat të keq, globalizimi po i zhduk këto veshje me shpejtësi të madhe.

Gatë tre dhjetëvjeçarëve të parë të shekullit të njëzetë fotografitë e veshjeve popullore u shndërruan në kartolina dhe, si në vendet e tjera, këto të fundit u futën në qarkullim për shitje.

Kjo përmbledhje kartolinash të hershme na vjen nga fondet e Qendrës për Studime Shqiptare (Centre for Albanian Studies) në Londër, së cilës i jemi mirënjohës. Në fund duhet theksuar se kjo përmbledhje ofron në radhë të parë kostumet e Veriut.

Arsyeja e mungesës së veshjeve të Jugut nuk është se ato janë më pak të bukura apo më pak interesante, por thjesht sepse fotografët e parë dhe, rrjedhimisht, kartolinat e para erdhën nga Veriu”.

13 komente në “FOTOT e rralla: Veshje popullore shqiptare në kartolinat e hershme”

  1. ded gjo luli says:

    arsyeja e mungeses se veshjeve popullore tradicjonale te tipit tribu ne jug esht se jugu u civilizu dhe hyni ne kontakte me boten perndimore,duke hedh ne plena opingat dhe qeleshet dhe duke pranu ombrellat kostum kollare borsalino kapell republic…shtet ligjor gjykat
    veriu mbajti traditen tribu kanun qelesh brekush gjakmarrje fis tribu,,,,.,…
    dhe bota esht e “magjepsur” ndaj te vecantes. a nuk shkojn edhe sot e gjith diten amerikant neper turniret safari ne afrik midis fiseve tribu?
    apo neper amazon mes njerzve te eger dhe pa kontakte me civilizimin?
    kshtu edhe n shqipni.
    edhe nji gje,
    njerzsit pordhaca duan te duken. dhe qe te duken duan te vishen. dhe vishen bukur me shum xhingla vingla . ama vishen jo se kan qytetnim,sepse flejn neper ksolla migjenijane apo bashk me derrin dhe lopen ne nje dhom,porse vishen se duan te pordhnojn ne qender te fshatit. kta jan malokt.

    1. ti je muslimon,mos festo..........allah uakbar! says:

      ne nje fare mase qendron ajo qe thua[fukaralleku],por ajo qe bie ne sy eshte se edhe pse perpara 100vjtesh vec ne fotot e katolikeve vertetohet kultura shqiptare[qofte edhe ajo maloke,sipas teje] ne gjithe fotot e tjera te kujton vec arabe: bourka,xhami,sopata,hanxhare,kokemdhenje[me e madhe koka sesa trupi] sunite,hajdute tepelene apo mallakatriote,came apo labe te pabese me gjysem opinge.Pa harruar normalisht edhe tourkoelbasans,kavojs,shijaks,tirons etj kesisoi race bastarde turkoshakesh……………….
      Edhe sot kjo rrace sunite or shiite qelb Shqiperine apo me gjere………..allah uakbar!

      1. kd says:

        Prandaj ja keni vjedhur cameve veshjet kenget ushqimin traditat ju “greket” e sotem sepse jane arabe hahahahahahaha ik ore trupjerdhur po rrote kkk mbete si nuk u poqe more koke loqe je bere si pordha neper breke ne kete forum kelysh ardhacakesh

      2. undefined says:

        Ik ore jevgjit Ponti u ber ti te flasesh e komentosh kostumet popullore tradicionle shqiptare qe qelbesh era hurdha e era mish Dhije sufllaq i skaduar

  2. Berlin says:

    Cdo me thene veshjet e radha ?????????????????????????????????????????????????
    Se si kane qene veshjet popullore shqiptare e dime te gjithe sepse nuk eshte vetem marubi qe ka pasur aparat fotografik ne ate kohe.
    ne ato foto une pashe arrixhinj e jgakdhjere qe nuk kane te bejne fare me veshjet popullore shqiptre pranda dhe pyetja ime se cduan te arrinj me keto foto ? jgakdhjerizmi shqiptar nuk ka me kufinj…

  3. tropojani c100 says:

    shume foto te bukura interesante,veriu ka qene gjithmon yndyra shqiptaris qe me gjuhen shqipe baze gegnishten kanunin se ne ate kohe ka qene rregullator dhe asht pasuri per kohen e at’hershme ,dhe jo me kot durham edhe robert elsie e shum te tjere kan kali kohe te gjate neper malsi sepse kan pas çfare te hulumtojne..dhe ma kryesorja veriu ka dit me majt balancen mes tradicionales dhe civilizimit,nje popull po humbi traditen zakonet gjuhen asht i destinum mu zhduk

  4. esmeal nobel kadarar says:

    si s pam nji bjonde !
    te gjitha flokzeza. a thu se bejn plazh gjith vitin.
    sot jan bo t gjitha shqiptareshat bjonde. nga floket dhe nga trut se nga posht jan “origjinale”,kaçube nate. qe,po u fute atje humbet orientimin si ne legjenden e pyllit te zi schwarzvald.

  5. arra says:

    Pse thoni pra qe bleon qereti asht shqiptare apo rita ora etj etj
    kush nuk vishet kshtu nuk esht shqiptar i vertet

  6. arra says:

    Pse thoni pra qe bleon qereti asht shqiptare apo rita ora etj etj
    kush nuk vishet kshtu nuk esht shqiptar i vertett

  7. taqo says:

    Ne keto fotografi me vlere te madhe shihet ndryshimi I kostumeve midis ….pushtuesve dhe te pushtuarve ,sa e madhe diferenca ne kostume aq e madhe ne botekuptim e psikologjine e tyre……..

    1. @@ says:

      Ty te eshte “pushtuar” truri nga dogmat jevgjite te Anastasit more derdimen ky eshte ndryshimi dhe jo kostumet popullore tradicionle shqiptare qe nje kolon i ardhur si ty nuk mund ti gjykoj dot se nuk ja ka iden dhe njohurine

  8. Babuc says:

    Ja kush esht futyra e vertet e Shqiptareve te sotem maloku kshtu jugori ashtu cfar i beni vetes te mjeret ju . Ishin heronjt e jugut qe u pren ne bes( kur ne menyr vullnetare menduan per te ndihmuar vllezeit verior nga serbi e malazezet )nga verioret si Cerciz Topulli etj etj qe i shpetuan luftimeve ne jug dhe verioret trima e te beses i nxoren ne prite tek serbi . Kur flisni ju qe malsoret flejn ne kasolle dhe benxin e kan parkuar perpara kasolles vetem per tu dukur . Nga cameria deri ne gostivar dikur Shqiptaret e kan pas dashur njeri tjetrin dhe nuk villnin vrer per njeri tjetrin deri kur Tropojanet ju futen politikes duke percare njerzit duke na ndare ky esht turk ky esht serb ik i re kok palara mos na hapni barkun me jug veri se ktu duket civilizimi juaj . Verioret te vrasin mbrapa krave e jugoret te vrasin naten e te qajn diten mut nga te katerta anet .

  9. Es Ma El Kadarar says:

    shifni se ca thot ai “tropojani car 100 per qin!
    ai thot se veriu esht “yndyra shqiptare”,menjifjal lyra shqiptare,pra qelbesirlliku shqiptar
    e thot vet me goj t vet maloku.

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email nuk do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme shënohen *

Lini një Përgjigje