Nga Halil Matoshi
Shtatorja e Gjergj Kastriotit duhet të rivendoset në Prizren – por të jetë meritore dhe të bëhet me konkurs ndërkombëtar
Kryetari i Prizrenit tha për TCh se do të themelojë një komision vlerēsues me ekspertë, ndonëse është dashur që zëri i profesionistëve të dëgjohet para vendosjës së kësaj statuje, megjithatë më mirë vonë se hiç.
“Arti ruan dhe ruhet” (Deleuze e Guattari) pra arti monumental është një nga format e ruajtjës së historisë së lavdishme e jo eksperiment me historinë: dhe bartēsit e saj. Nuk ka në histori “po që se!?”; Ose; “sikur të ishte Gjergji si ky!?”
Nuk ka në histori “sikur”, sepse ajo merret me akter e kryera dhe mbështetet në fakte.
Sa i pērket kinse-shtatores sē Gjergj Kastriotit nga autori (për mue anonim) më duhet të sqaroj publikun se:
* Permasat anatomike të saj janë të pasakta, gjoksin (figura 1) e ka aq nalt ne nivel te klavikulës, e jo te pazmorit; shih figura 2. Kjo dëshmon se autori Sinan Aliaj nuk e njeh anatominë e trupit të njeriut.
* Tipoligjia e personazhit në “shtatoren” e Pruzrenit është joshqiptare (tipare të carëve e knjazbe sllavë, bullgar, serbë…);
* Ka karakter joushtarak, e figura e Gjergjit duhet të nderlidh atë me komandantët e luftës së shqiptarëve për liri, para dhe pas tij; që nga iliro-dardanët deri te Adem Jashari, kurse narrativa për Gjergjin e autorit Aliaj është osmane; Kētë e pranoi edhe vet autori në TCh.(“Sulltani e ka dashur më shumë se fëmijët e tij. Jam bazuar tek Perandoria Otomane, ku edhe u rrit dhe u shkollua. Vetë sulltani e tregon që ai ka vepruar në dobi të Perandorisë Otomane.” (Citoj sipas Parim Ollurit.)
* Kjo skulpturë ka mungesë shprehjeje të lëvizjës (dinamikës) së trupit të një heroi;
* Artistikisht është pa vlera të shënuara; Heroi si vepër arti monumental duhet të shpërfaqë të bukurën dhe të madhërishmen si kategori estetike, të ngjallë frikë për armiqtë dhe respekt e admirim tek populli (publiku);
* Autori nuk e ka përfillë traditën letrare (Barleti) ose artistike të narrativës së Rilindasve pēr skënderbegianën (modelin Odhise Paskal, Janaq Paqo dhe gravurat Perëndimore – shih: Libri i Luan Tashit: “Portretet e Skënderbeut”.
* Personalitet historike të skalituna në bronz duhet me tejçue mesazh unifikues tek shoqëritë përkatëse. Duhet të ngjallë ndjenjë krenarie e vetbesimi të njerëzve të atij territori që e ka një histori të vetën.
* Autori ka gjasë të ketë marrë modele shtatore tempullarësh, si psh. Kalorësin e Tomarit, shtatore portugeze. (Shih fugura 3.)
Sapo e lexova një kinsereagim plot shpifje e t’bazuem në Fake News të njëfar Nue Oroshit dhe Shoqatës diku në mërgim “Trojet e Arbrit”.
Një manipulim i tmerrshëm, që është punë për gjykatë, jo për mu!?
———————————-
Figura 1. dhe 2.
Gjoksi i statujës së Aliajt është skalitur në nivel të klavikulës, ndonëse sipas anatomisë së trupit të njeriut, ai duhet të jetë në nivel të pazmorit (rrashtës);
3. Kalorësi i Tomarit, shtatore portugeze. (Shih fugura 3.)
Hajt mos u merzisni, statuja eshte varianti shqiptar I don “Kishotit”te Dances,duhet ti vendoset pran dhe Sanco-Panco!
Kur flet edhe ky fytyre mut, nje hajvan injorant si ai skulptori debil qe thoshte jam frymezuar nga sulltani.
Thua ta ketë lexuar Barletin ky allaturk Sinan?!! Ka lexuar vetem qe sulltani e ka dash Gjergjin tone me shume se fëmijët tij.