Kritiku francez i artit (1865) : “Nëse truri i një piktori kënaqet me anën materiale dhe shkëputet nga studimi dhe reflektimi, atëherë ai do jetë po aq i padobishëm si puna e shpatës së Gjergj Kastriotit në duart e Mehmetit II

25 Qershor 2020, 09:13Dossier TEMA

Nga Aurenc Bebja*

Në veprën me titull “Les beaux-arts à l’exposition universelle et aux salons de 1863, 1864, 1865, 1866 et 1867 – Artet e bukura në Ekspozitën Universale dhe në sallonet e 1863, 1864, 1865, 1866 dhe 1867” të kritikut të artit, shkrimtarit dhe fotografit francez Maxime Du Camp (1822 – 1894), botuar në Paris në vitin 1867, gjejmë një krahasim midis artit të pikturës dhe heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriotit, të cilin, Aurenc Bebja, nëpërmjet Blogut “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Salloni i 1865

Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

…A është e nevojshme të them se pothuajse të gjitha veprave të ekspozuara aktualisht u mungon mendja (shpirti) ? Dëgjoj këtë frymë tërheqëse që bën një pikturë, një statujë, diçka tjetër përveç përfaqësimit brutal të një fakti, një personazhi apo këndvështrimi. Vetëm dora merret parasysh ; ajo mbizotëron trurin : skllavja është shndërruar në zonjë.

Midis artistëve, unë vë re shumë virtuozë dhe shumë pak krijues. Sidoqoftë, është shpikja, në kuptimin origjinal të fjalës, ‘invenire’, për të gjetur, që është përsosmërisht shenja dalluese e çdo arti. Nëse misioni i vetëm i pikturës është riprodhimi, ajo nuk është më art por zanat (punë). Raymond Gayrard (skulptor francez), një njeri i talentuar, kompetencën e të cilit nuk mund ta mohojmë, ka shkruar :

Sipas disa artistëve, shumë të vlerësuar për një pjesë të punës së tyre, materiali i imitimit mjafton për të prodhuar kryevepra. Është e qartë se më këtë duhet të marrim parasysh vetëm anën piktoreske, e cila është ana më e ngushtë (lehtë) e artit. Ekziston para së gjithash, dhe mbi të gjitha, ana morale, ana poetike.

Asgjë nuk është më e vërtetë. Përndryshe, te z. Blaize Desgoffes (piktor francez), i cili di të kopjojë përsoshmërisht një copë fildish, një copë stof, një gotë plot verë, detyrohemi të njohim piktorin më të madh të kohërave moderne, një supozim kaq i çuditshëm sa është i papranueshëm.

Sulltani Mehmet II, i habitur nga fitoret që arrinte Skënderbeu, i kërkoi Epirotit të tmerrshëm që t’i jepte shpatën e tij. Sulltani nuk pësoi më pak humbje, dhe duke e akuzuar Skënderbeun se e mashtroi, ky i fundit iu përgjigj : “Nuk është shpata ime ajo që ju nevojitet, por krahu që e përdor dhe koka që e drejton atë.”

Çfarëdo aftësie materiale që mund të arrijë (fitojë) një piktor, nëse truri i tij nuk zhvillohet pa ndërprerje nga studimi dhe reflektimi, ai do të jetë po aq i padobishëm si puna e shpatës së Gjergj Kastriotit në duart e Mehmetit II.

9 komente në “Kritiku francez i artit (1865) : “Nëse truri i një piktori kënaqet me anën materiale dhe shkëputet nga studimi dhe reflektimi, atëherë ai do jetë po aq i padobishëm si puna e shpatës së Gjergj Kastriotit në duart e Mehmetit II”

  1. abc says:

    “… si puna e shpates se Skenderbeut ne duart e Mehmetit te II.”
    Evropa krenohet “mbajti” si trshegimi te saj kulturore Skenderbeun dhe shpaten.
    Ne Shqipot “mbajtem” Mehmetin Muratin dhe Novruzin.

    1. O.Pamuk: ''.....muslimonet shqipfoles jane birazeret tane turq'' says:

      file mou,eshte normale dhe e drejta e pasardhesve te dobicave te sulltan Muamedit te mbajne dhe trashegojne paraardhesin e tyre,e keqja eshte se keta qafira kane ”xanun” apo grabitur Skenderbeun[sipas tyre],kjo eshte fatale…………….!

      1. "..askush nuk urrehet me shume se ai qe thote perhere te verteten" [PLATO] says:

        Mao Ce Dun eshte grek!

  2. Andi says:

    Sulltan Mehmeti mbrojtesi i territoreve shqiptare nga bandat kriminale dhe ushtrite gjakatare. Qe vershuan ne brigjet e Adriatikut duke mbjellur terror dhune dhe gjak. Te cilat financoheshin nga mbreteria e Napolit dhe Papa. Qe kishin per komandant gjithashtu dhe Skenderbeun. Skenderbeu me ne fund u shpartallua nga ushtrite aberore-otomane me gjeneralet e saj te famshem Jakup Arnavuti dhe Ballaban Pasha Badera. Ku dhe i cili dha jeten per mbrojtjen e territoreve shqiptare. Ku varri tij ka qene deri ne vitet 1970 ne Petrele te Tiranes. Dhe breza te tere qe nga koha kur Ballabani vdiq e deri ne vitet 1970. E nderonin turben e tij duke i cuar lule dhe duke u lutur per shpirtin e tij. Deri sa bandat komunsite ja hodhe turben ne ere me dinamit. Sepse Enveri ndjehej xheloz per adhurimin qe populli i Tiranes i bente kesaj figure madheshtore.

    1. Klimax says:

      Turko-mongol i qelbur!

    2. Tanguli says:

      Andi po ku ishe o turceli!? Sa kurva ka nxjerre dera jote, apo si ke numeruar ? ? ?

  3. ''kurre mos'' luftoni'' me derrat[sunitet],sepse ju leroseni ndersa derrat[sunitet] zbaviten......''[G.B. Shaw] says:

    sa vlere ka sot nje shqiponje e Kastriotit ne duart e nje turkoshaku ”autocthonus”!!!??

    1. Tanguli says:

      Aq vlere sa ka kryqi i hebreut ne rocken e sat’eme …

  4. ARB says:

    Andi paska pjerdhur fare nga trute. Shko me turqi o te qifte I madh dhe I vogel.

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email nuk do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme shënohen *

Lini një Përgjigje