Një histori rreth ekspozitave në botë nëpërmjet fotografive

8 Prill 2021, 12:34Bota TEMA
Një histori rreth ekspozitave në botë nëpërmjet

Duke filluar në Londër në 1851 dhe duke u përhapur shpejt nëpër botë, Eskpozitat ndërkombëtare kanë bashkuar kombet  për të eksploruar shpikje dhe ide të ndryshme, duke ndihmuar në revolucionarizimin  e çdo gjeje, nga transporti në tregti te artet.

Ne jetojmë me trashëgiminë e këtyre ngjarjeve. Që nga telefoni te televizori  e deri te ketchup, të gjithë kanë një kapitull në ekspozitën ndërkombëtare. Këtë vit Emiratet e Bashkuara Arabe do të presin zhvillojnë ekspozitën ndërkombëtare në  Dubai – ngjarja e parë e këtij lloji në Lindjen e Mesme.

Përpara hapjes së tij, CNN ka hulumtuar në të kaluarën për të eksploruar historinë e ekspozitave ndërkombëtare  përmes ekspozitave të tyre përcaktuese.

Londër 1851

Crystal Pallace 

Në 1851, 19 hektarë të Hyde Park të Londrës u transformuan papritur. Gjatë vetëm 19 muajve, u ndërtua një ndërtesë që nuk ishte  parë kurrë: një ndërtesë prej qelqi dhe gize. Ndërtesa do të njihej si Pallati i Kristalit, dhe edhe pse ishte i përkohshëm, do të bëhej një nga strukturat më të famshme dhe me ndikim të Anglisë Viktoriane.

Ajo u ndërtua për Ekspozitën e Madhe të Punëve të Industrisë të të gjitha Kombeve në vitin 1851. Ekspozita ishte ide e Princit Albert, burrit të Mbretëreshës Victoria, e cila mendoi se ishte koha që Anglia jo vetëm të tregonte fuqinë e saj industriale, por të frymëzonte dhe ndërtonte njerëzit e saj me diçka për të cilën krenoheshin.

Crystal Palace frymëzoi ekspozitat e ardhshme për të krijuar ndërtime më të mëdha dhe më inovative për të diferencuar çdo ngjarje, me struktura si Kulla Eiffel dhe  Ferris secila duke vendosur rekordet e tyre botërore.

Pas përfundimit të Ekspozitës së Madhe, ndërtesa u zhvendos në Sydenham Hill (tani Crystal Palace Park) për të mbajtur  ekspozita, ngjarje sportive dhe festivale muzikore. Crystal Palace u dogj në vitin 1936 dhe nuk u rindërtua kurrë.

Makina e faksit u zbulua në 1851 në Ekspozitën e Madhe në Londër.

Makina u shpik nga fizikani anglez Frederick Bakewell. Ndryshe nga modelet e mëparshme, makina ishte e aftë të transmetonte një imazh të plotë – duke përfshirë shkrimet e dorës dhe vizatimet.

Në 1863 u prodhua modeli i parë komercial i një makine faksi dhe kaluan 100 vite deri sa pajisja u përdor në zyrat e botës. Makina më e hershme telegrafike dërgoi kodin morse (pikat dhe pragjet) mbi telegrafat që u dekoduan në një mesazh, raporton abcnews.al

Gomë e vullkanizuar

Në 1844, më shumë se 50 vite para se gomat e para për makina të zhvilloheshin, Goodyear zhvilloi një proces të njohur si vullkanizim.

Ky proces përfshinte ngrohjen dhe heqjen e squfurit nga goma, një substancë që ishte zbuluar në pyllin e shiut në Amazon të Perusë nga shkencëtari francez Charles de la Condamine në 1735 (megjithëse, fiset lokale Mesoamerican kishin punuar me substancën për shekuj me radhë).

Vulkanizimi  e bëri gomën e papërshkueshme nga uji dhe të qëndrueshëm ndaj stinës së dimrit, duke ruajtur njëkohësisht elasticitetin e tij. Ndërsa pretendimi i Goodyear për të shpikur këtë lloj gome u kundërshtua, njihet sot mbahet si shpikësi i vetëm i gomës së vullkanizuar, raporton abcnews.al

1855, Paris France

Makina qepëse

Isaac Merritt Singer njihet si  shpikësi i makinës qepëse.

Makinat qepëse të hershme të Issac Singer ishin të kushtueshme për kohën, 100 dollarë secila. Ndërsa ata kushtonin më pak se makinat e qepjes së 300 dollarë nga Elias Hoëe, ato në fakt ishin shumë para për familjet amerikane.

Ai filloi të prodhonte në masë, duke rafinuar dizajnin, duke i bërë makinat më pak të mprehta dhe shumë më pak të shtrenjtë se modeli më i hershëm. Kompania Singer u rrit me shpejtësi pasi filloi të merrte tregti dhe të pranonte pagesa me këste për makinat qepëse, duke i bërë produktet e saj të përballueshme për më shumë familje.

Singer ka ndërtuar dyqanet e përpunuara për makinat e tij të qepjes dhe ka zhvilluar një rrjet mbarëbotëror që ka shitur pjesë, ka bërë riparime dhe ka ofruar udhëzime për trajnim.

Londër 1862

Plastika

Celuloidi, materiali i parë plastik sintetik, u krijua në vitet 1860 dhe 1870. Disa historianë e mendojnë se shpikësi i saj ishte John Wesley Hyatt, ndërsa të tjerët i besojnë se ishte anglezi Alexander Parkes.

Në ekspozitën e madhe ndërkombëtare 1862 në Londër, Parkes shfaqi një sërë sendesh shumëngjyrëshe të krijuara  – nga një material i bërë nga një përzierje e nitratit të celulozës dhe vajrave.

Expo përgëzoi Parkes dhe ai u dha një medalje “për përsosmërinë e produktit”, të cilën më pas e ribotoi në Parkesine. Në 1866, ai krijoi Parkesine Company në Londër, me synimin për të prodhuar materialin në një shkallë tregtare.

Lavatriçja e parë

Shpikja e Lansdale, për larjen e rrobave kërkoi përpjekje njerëzore për të vënë në lëvizje fuçinë e saj prej 30 gallonesh, shumë larg baterive konvencionale të cilat rrotullohen – me një shtypje të një butoni – deri në 1800 rrotullime në minutë .

Por Lansdale këmbënguli se “forca e barabartë vetëm me atë të një fëmije” ishte gjithçka që i duhej çdo përdoruesi për të kthyer dorezën, e cila ishte thelbësore në funksionin e makinës.

Megjithëse në vitet e para të shekullit të 20-të u zhvilluan lavatriçet e para elektrike – me lavanderinë e parë në SHBA që mendohet të jetë hapur në 1934 – kriza ekonomike dhe lufta siguruan që shumë familje të vazhdonin të mbështeteshin në modelet e vjetra, raporton abcnews.al

1867 

Motori me djegie të brendshme

 

Në 1860, shpikësi belg Étienne Lenoir, shpiku motorin me djegie të brendshme. Procesi i punës së motorit Lenoir fillon me lëvizjen e pistonit. Në këtë rast, rrotat instalohen në një pozicion në të cilin ajri dhe gazi  hyjnë në pjesën e brendshme të cilindrit, ndërsa në anën tjetër produktet e djegies zhvendosen nga pistoni.

Pra , gazi hyn në një pjesë të brendshme të cilindrit, i cii  merr energji për shkak të kompresimit izobarik.

Lenoir prezantoi motorin e tij në Paris për World Expo 1867.

Kostumi i parë për zhytje

Kostumi i parë për zhytje është  ekspozuar në 1867. Kostumi i zhytjes së dyshes franceze ishte bërë prej gome dhe përmbante një maskë bakri dhe një “mushkëri artificiale”.

Shpikja fitoi një medalje të artë në Expo 1867 Paris.

1876, SHBA

Ketchup

Ketchup i parë i prodhuar në botë bëri debutimin e tij në 1876 në ekspozitën e madhe ndërkombëtare.

Versioni i vitit 1876 fillimisht u emërua “catsup”. Dhe për të treguar që produktet e tij nuk kishin asgjë për të fshehur, HJ Heinz përdori shishe të pastra.

Por vetë historia e ketchup daton shekuj me radhë në Kinë, ku një salcë me bazë peshku e njohur lokalisht si “ke-tchup”, “koe-cheup” ose “kê-tsiap”, ndër të tjera (në varësi të përkthimit), u kolonizua nga britanikët. Për ironi të fatit, një shkencëtar i Filadelfias me emrin James Mease është kredituar me recetën e parë  për ketchup , përpara se HJ Heinz të popullarizonte versionin e tij gjashtë dekada më vonë.

Tastiera QWERTY

Tastiera Qwerty është prodhuar në shekullin e 19.

Më shumë se 100 vite më vonë, prodhuesit e kompjuterëve në të gjithë botën ende e përdorin atë. Ajo është krijuar nga Christopher Latham Sholes, i cili bëri edhe debutimin e tij të parë  në world Expo 1876 në Filadelfia.

Telefoni

Alexander Graham Bell, një anglez i lindur në Skoci shpiku telefonin e parë. Ai ishte shkencëtar dhe inxhinier.

Pas shpikjes, ai fitoi edhe patentën për prodhimin e tij. Bell njihet për shpikjen e telefonit të parë, por ka edhe shkencëtarë të tjerë që  kanë ndihmuar në zhvillimin dhe përsosmërinë e tij.

Në 1877, SHBA instaloi linjën e saj të parë telefonike komerciale dhe deri në vitin 1900 kishte më shumë se një milion telefona në përdorim në të gjithë vendin.

1878, Francë

Fonografi

Thomas alva edison (1847–1931) ishte një nga shpikësit më të famshëm, krijuesi i laboratorit të parë kërkimor industrial dhe u dallua si një sipërmarrës me një vizion të shkëlqyer tregtar që e bëri atë të regjistrojë më shumë se 1000 patenta në emrin e tij, raporton abcnews.al

Ai ishte një nga ata që ishin përgjegjës për kthimin e energjisë elektrike në një fenomen revolucionar që përshkonte jetën e përditshme të njerëzve me krijime të tilla si fonografi, kinetoskopi dhe shpërndarja që e bëri dritën elektrike diçka të zakonshme.

Patenta e tij e parë u regjistrua në 1869.

Statuja  e Lirisë

Është ndoshta monumenti më i famshëm i botës. I është dhuruar zyrtarisht SHBA-ve nga populli francez, me rastin e 100-vjetorit të Revolucionit që solli çlirimin e kolonive nga Britania e Madhe. Me kalimin e viteve,  mori një simbolikë tjetër, atë të lirisë e të demokracisë në botë. Ajo u kthye në një pararojë të ”botës demokratike”.

1889, Paris France

Kulla Eiffel

U deshën dy vite, dy muaj dhe pesë ditë për të ndërtuar Kullën, e cila nuk ishte menduar kurrë të ishte një strukturë e përhershme.

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Hitleri thuhet se urdhëroi që Kulla të shkatërrohej. Që atëherë, Kulla Eiffel i ka mbijetuar një zjarri dhe gjithçka tjetër gjatë viteve. Një simbol i Francës, më shumë se 300 milion vizitorë nga e gjithë bota e kanë vizituar atë që nga viti 1889.

Recipetat

Recipetat u krijuan në shekullin e 19Rrobaqepësja franceze Hermione Cadolle ishte ajo që shpiku  këtë lehtësim për femrat. Ato u ekspozuan në 1889 Expo, mori një patentë Franceze nëntë vite më vonë dhe fitoi një medalje bronzi për veshjen në 1900.

Hidroelektriciteti

Në mesin e shekullit të 19-të, revolucioni industrial e bëri qymyrin burimin kryesor të energjisë dhe kështu, një mall të çmuar. Kështu që kur ishte në Expo, ekspozita e Bergès informoi vizitorët për një burim alternative energjie, ai e quajti atë ” Houille Blanche “, për të tërhequr vëmendjen nga vizitorët dhe për të nxjerrë në pah potencialin e energjisë së ujit nga malet, i cili ishte injoruar në favor të qymyrit .

Ky koncept ishte testuar në 1882 në fabrikën e parë të Berges pranë liqenit Lancey (në departamentin francez të Isère), ku ai përdori ujë alpin për të furnizuar makineritë.

1983, Chicagao, US

Rryma alternative

Shpikësi Thomas Edison më 21 tetor të vitit 1879, filloi provat për krijuar llambën e tij elektrike.

Ky shënoi eksperimentin e parë të suksesshëm të Edisonit me llambën elektrike, pas mijëra dështimesh në provat laboratorike në Menlo Park të New Jersey-it.

Çelësi i suksesit ishte përdorimi i një filamenti prej karboni të hollë sa një fije floku, e cila ndriçonte por nuk shkrihej nga nxehtësia që krijonte elektriciteti.

Në bazë të kësaj llambe, Edisoni filloi të punonte për ndërtimin e sistemit të parë të suksesshëm të ndriçimit, i cili pas disa kohësh do të furnizonte me energji 85 shtëpi që kompania e tij i kishte pajisur me qarqe elektrike dhe llamba ndriçimi në qytetin e New Yorkut, raporton abcnews.al

 Ferris

Rrota Ferris është një produkt i qytetit të Çikago. Krijuar për Ekspozitën Kolumbiane të Botës 1893, krijimi i gjatë 264 metra i gjatë i inxhinierit George Ferris Jr ishte një shtesë e mrekullueshme – dhe në atë kohë, plotësisht roman – në horizontin e sapolindur të Çikagos.

Rrota Ferris u dekonstruktua dhe u rindërtua nënë Çikago në 1895.

1900, France

Makina elektrike

Kjo  peshonte afër dy tonë, kishte motorë elektrikë me bateri të bashkangjitur në rrotat e tij të përparme, një shpejtësi maksimale prej 37 km / orë (23 mph).

Për të rritur diapazonin e saj të vozitjes, Porsche integroi një motor me djegie të brendshme po atë vit, duke shpikur makinën e parë hibride në botë – të quajtur Semper Vivus.

Electromobile fitoi çmimin e parë në kategorinë e tij në World Expo. Me synimet ambicioze të energjisë së gjelbër të vendosur nga qeveritë në të gjithë botën, industria e makinave po ndryshon korsi edhe një herë – përfshirë Porsche, me makinën e saj të parë sportive plotësisht elektrike, Taycan, e zbuluar në 2019.

Hamburger

Megjithëse origjina e tij e vërtetë  mbetet e panjohur, Fletcher Davis besohet se ka shitur atë që ne sot e njohim si hamburger.

1939, New York

Televizori

Në vitin 1939, Franklin D. Roosevelt u bë presidenti i parë i SHBA që transmetohej në TV drejtpërdrejt në Panairin Botëror të Nju Jorkut.

Çmimet ishin të larta, duke filluar nga 199 dollarë në 600 dollarë (3,700 dollarë deri në 11,200 dollarë me paratë e sotme). David Sarnoff, presidenti i RCA,tha se  “televizioni do të bëhet një faktor i rëndësishëm në jetën ekonomike amerikane”.

Najloni

Najloni u zbulua në fillimet e viteve 1930.Së pari u prodhua nga kompania amerikane Du Pont  ndërsa vetëm disa muaj më vonë edhe gjermanët filluan ta prodhojnë najlonin. Në varësi të procesit fitohen lloje te ndryshme të najloneve me veti te ndryshme. Poliamidet (najlonet) kanë veti shumë të mira kimike dhe termike. Disa prej llojeve janë të forta dhe të ngurta ndërsa lloje të tjera janë të buta dhe fleksibile. Janë të rezistueshëm ndaj ujit dhe deterxhenteve, mirëpo nuk i rezistojnë acideve dhe alkooleve.

Vetitë e najloneve janë: izolimi elektrik, qëndrueshmëria ndaj korrozionit dhe qendrueshmëria mekanike.

1958, Bruksel

Shoebox

Makineria, e zhvilluar nga inxhinieri i IBM William Dersch dhe demonstruar para një publiku të madh në panair, ishte me madhësinë dhe formën e një kutie këpucësh standarde.

Kur fjalët thuheshin në një mikrofon, Shoebox shndërroi tingujt në impulse elektrike, të cilat aktivizuan një kalkulator dhe shtypën përgjigjet.

1968, Kanada

Kapsula hapësinore e Yuri Gagarin

Yuri Gagarin nga Bashkimi Sovjetik ishte njeriu i parë që udhëtoi në hapësirë.

1970, Osaka Japoni

Filmi i parë në botë IMAX u prezantua në Panairin Botëror 1970 në Osaka, Japoni.

Tiger Child, një film 17-minutësh i drejtuar nga regjisori kanadez Donald Brittain.

2005, Japoni

Autobusi autonom

Accessible Olli” është një autobus autonom që synon të ofrojë transport për të gjithë. E krijuar nga një grup i kompanish, përfshi IBM, Local Motors dhe CTA, automjeti i printuar 3D ka për qëllim të jetë veçanërisht i dobishëm për të moshuarit dhe njerëzit me aftësi të kufizuara.

2010, Kinë

Makinë elektrike

I ekspozuar  në Expo 2010 Shanghai, kjo makinë me bateri mund të përshkojë 25 milje me një karikim të vetëm dhe ishte e lidhur me GPS.

2015, Milano Itali

Fotovoltaikë organikë

Qelizat diellore OPV janë më të lehta dhe më fleksibël sesa qelizat diellore tradicionale dhe në teori mund të prodhojnë energji me një kosto më të ulët . Në Milano, në ekspozitën ndërkombëtare  2015, Gjermania  paraqiti teknologjinë OPV , e cila përfshinte qelizat diellore organike në modelin e saj  – një nga ndërtesat e para që arriti të realizonte diçka të tillë.

Lini një Përgjigje

Adresa juaj email nuk do të bëhet publike. Fushat e domosdoshme shënohen *

Lini një Përgjigje