Te fundit
Nipat Aiden e Tomas më ndezin mallin për Fëmijërinë…
13 Shtator 2023, 18:53Blog
Nga Kristo MËRTIRI
“C’thua, or mik, erdh koha të mbetesh i vetëm,/ S’ke asnjeri të të shtrydhë në buzët limonë;/ Vetëm të dergjesh në shtrat të gëlltitësh heshtjen/ Vetëm të ngrihesh natën pështetur pas murit në dhomë…”. Muzgu i jetës nuk troket më si dikur. Sec ka një trishtim të ngurosur. Por ka edhe një gëzim të pasosur, sic ndodhi pardje në Tiranë e në tërë Shqipërinë. Sidomos kur shikoje qindra e mijëra vogëlushë që rendnin e fluturonin si zogjtë krahëshkruar. Mbushën rrugët e rrugicat, mbushën shkollat me lule e këngë. Cicërimat i ndieva edhe te nipat e mi, Aiden e Tomas. Por edhe te Irsa Skifteri e mëhallës sime, te shkolla 9 vjecare “1 Maji”. Fillon klasën e tretë. E urtë, e pastër, e dashur, e zgjuar, fjalëkursyer. Sa herë vjen me të jëmën në kafenenë time të preferuar, ulet dhe nxjerr lojëra e fletë vizatimi. Dhe nis punën e pavarur. Nesër mund të bëhet një piktore me famë, një balerinë, mësuese, mjeke, ekonomiste, biznesmene…Ku i dihet ?! Kjo vogëlushe me rrënjë Tirane, një ditë prej ditësh mua më bëri një surprizë jo pak të këndshme. Ashtu në vetmi, po lexoja gazetat e ditës. Kur mbarova dhe po ndizja cigaren, u afrua lehtë si në majë të gishtave, buzëqeshi ëmbël dhe më dha një fletë vizatimi. Ishte përpjekur të realizonte portretin tim. Dhe në krye kishte shkruar me dorën e saj të njomë: “Gjyshit Kristo. Nga Irsa Skifteri…”. Sinqerisht, u befasova. E përqafova, e falenderova dhe i putha dorën e djathtë. Vizatimin e saj e ruaj si kujtim të cmuar. Kamarieri nga Puka që kish mbaruar Liceun Artistik për pikturë, e përgëzoi. Për mua mbeti dhuratë e vecantë…Por dje hyri në klasën e tretë edhe Letisja e brishtë, mbesa e Peros, mikut tim me origjinë nga Progonati. Të dyja vërsnike me nipin tim, Aiden, që e dua shumë dhe më do shumë. Ditët e fundit mbaroi së lexuari librin e tetëdhjetë ! Autorë të huaj e shqiptarë. Me tregime, novela e romane të vegjël. Është kurdoherë i gatshëm të më rrëfejë për secilin. Ka pasion dhe luan shpesh futboll. Dje e shprehte hapur gëzimin pas fitores së Shqipërisë me Poloninë. “O Gjysh, do fitojmë patjetër !”, më thoshte i sigurt gjatë mbrëmjes në celular. Dhe shpesh më flet seriozisht për mjaft skuadra e lojtarë nëpër botë, për rezultatet dhe cilësitë e tyre sportive. Dhe përkëdhel e shpalos Flamurin Kuq e Zi ! Ndërsa unë bie në mendime dhe meditoj për Fëmijërinë time të dikurshme, për parajsën time të humbur atje mbi Vjosën plakë, te Gryka e Peshtan-Mezhgoranit…
Ajku i komshiut Denis, dje filloi Parashkollorin te “Fan Noli”. Ecte si camarrok me të jatin dhe gjyshet, e thoshte ciltër:- O ba, po unë nuk i di mësimet ! Pse nuk shkojmë prapë te Kopshti ?...Qeshëm me shpirt. Dhe kujtoja Tomasin tim të vecantë, që dashuron mbiemrin e vet. Kujtova edukatoren e tij që e përcolli syrrëmbushur ditën e fundit në Parashkollor. Dhanë edhe një koncert të mrekullueshëm, të paharruar. Emri i tij më ngacmon krejt natyrshëm. Kujtoj zarfat e xhaxhait me letra nga Micigani, të cilin nuk e njoha kurrë nga afër. Eshtrat e tij prehen atje, në Eskanaba…Mbylli sytë përgjithmonë në vitet ’70 të shekullit që shkoi. Disa zarfa të tij me emrin Tomas, i ruajmë sot e kësaj dite. Ndërsa nipin tim të vogël, dje e ftoi zilja e parë e shkollës. Dje, ishte dita e parë në klasën e parë ! Se në vendlindjen e Gjyshit, ai dëgjoi zile e këmborë të tjera. Përjetoi caste e ëndrra të shumta si në një tjetër botë. Përrallat e edukatoreve apo ato të ekraneve televizive në Kryeqytet, në fshat lihen mënjanë. Madje, sikur fshihen përkohësisht nga kujtesa. Një realitet mjaft i prekshëm e me jo pak emocione. Një sfidë e vërtetë edhe ndaj kukullave në vitrinat verbuese e marramendëse. Një fantazi e ndezur bashkë me ëndrrat fëminore. E gjallë, e prekshme në cdo hap. Që nga pemët frutore, lisat e lule bliri, lofatat, thanët, fiqtë, arrët, manat e hardhitë e rrushit, lajthitë, manushaqet e luleshtrydhet, përrenjtë e përvecëm; bujtinat e Mirës, Valit e Viktorit etj. Pasuri shpirtërore që Tomasi e adhuron. E deri te qentë e stanit, macet, lepujt, gjelat, pulat, korin e zogjve me bilbilat në krye, dhitë e kecat, lopët e vicat, mushkat e gomerët dhe… mbi të gjitha shkumën, gurgullimën shlodhëse të Vjosës nëpër këmbët e fshatit midis Golikut e Trebeshinës !
Kur bëjnë ndonjë prapësi “pa dashje”, Aideni hidhet i pari dhe e kalon “lumin” e castit me një fjali të mësuar herët: “Sic thotë Gjyshi, cdo kalë i kuq e ka një huq !”. Dhe del për bukuri matanë. Ose reciton shpesh një këngë për vendlindjen time, të cilën e interpretoi në mes të Përmetit 4 vite më parë ! Duke qenë i sigurt në zbutjen e inatit të më të mëdhenjve. Se Fëmijëria ime nuk kishte manekinë vitrinash, sic përmbytin sot Tiranën e gjetkë. Cdo gjë ishte bio, bashkë me natyrën ende të virgjër. Por Tomasi i vogël e pak “rebel”, mund të tregojë mjaft episode e mbresa të bukura në klasë e jashtë saj. Jo nga revistat e ekranet, por drejtpërdrejt nga natyra, nga jeta në fshatin kapitalist. Atje era është tjetër erë. Yjet dhe xixëllonjat po ashtu. Dielli dhe hëna sikur lodrojnë me majat e maleve. Gdhihesh e ngrysesh në një terren ku pastrohen e zgjerohen mushkëritë, ku mund t’ia marrësh vetiu këngës dhe në cdo hap të mësosh një copëz historie. Ku përballë, mbi shpatullat e Trebeshinës mund të kalojnë mëngjezeve tufa me re të dendura, që nga larg ngjajnë me tufat e dhenëve në kullota. Pak më tutje, te një ulli shekullor është shkolla ime e dashur, ku mblidheshim përditë të katër klasat fillore. Dëgjoj ende zërin e butë të Stathi Kumes, mësuesit të parë. Aiden e Tomas, aty nuk ka patur dhe nuk ka oborre me hekura të lartë. Aty nuk ka patur kompiutera e celularë. Aty ka gjelbërim të paanë dhe bilbila shumë. Aty nuk ka sanduice nëpër cantat me libra. Mund të ketë pak bukë të ngrohtë të pjekur në sac, pak gjalpë të saponxjerrë nga dybeku e aspak të përpunuar nëpër fabrika e punishte kapitaliste. Aty ka mjaft dashuri për diturinë dhe mësuesin e shikonim gati si Perëndinë. Aty gëlojnë edhe këngë të mocme, që Gjyshi juaj i këndonte plot zjarr me Mjaftoninë e xha Jonuzit, shoqen e paharruar të klasës. Nuk kishte skena e podiume luksoze me prozhektorë si në Kryeqytet, nuk kishte “dixhei” e orkestra pompoze apo disko ku sot thyejnë gishta në tavan. Zëri shumë i dashur i Radio-Tiranës na përcillte për në shkollë. Bashkë me zërin e papërsëritshëm të zogjve në pyje. Bashkë me blegërimën e qengjave pirës dhe kakarisjen e pulave në avlli e kopshte. Një simfoni e rrallë, jetëdhënëse, që përzihej me zërat tanë mbi Abetare dhe më vonë mbi librat e leximit letrar. Nuk kishim makina llogaritëse në matematkikë, por Agimi i xha Bajramit ua kalonte atyre me shpejtësinë e përgjigjes. Nuk kishte palestra e pishina. Por fusha jonë e futbollit në sheshin pranë Kishës së Shën Mërisë, për ne ishte më e bukura në botë. Rrethuar jo me tela e gjerdhe celiku, por me lisa të mocëm e bar të pashkelur. Vec të tjerave, cdo pemë ruhej edhe si “vend vakëf”. Kur dikush këputi ca gjethe për bagëtitë e imta në shtëpi, e jëma e ktheu prapë te vendi i dëmtuar, bëri kryq dhe kërkoi ndjesë. Pa llogaritur bekshiun(rojtarin e pyjeve), Ramiun nga Luzati që merrte rrogën shtetërore për disa fshatra…Në atë fushë kanë luajtur edhe skuadra nga Dragoti etj. Minikampionate të gëzuara e të organizuara nga Demiri me shokë. Pa këpucë sportive me taka hekuri e pa taka. Ashtu zbathur e pa salltanete, por me shpirt sulmues e aspak qaramanë si fëmijët e qytetit…
-Po pse nuk kishit pishina, o Gjysh ?-më pyesin në një gojë Aiden e Tomas.-As trampoline për t’u hedhur me kokë a me këmbë ? Po kamardare dhe varka me lopata si ato që dalin për raifting ? Po skafe e motorra uji ?...
Ah, nipat e mi të shtrenjtë ! Mos harroni, ua tregoni edhe Gregut e Marvit sot në Amerikë. Shqip dhe anglisht. Janë plaga e pambyllur e Gjyshit, që pikon pikë-pikë (“Më i rëndë është lot i ndarjes me të gjallët/ Se lot i ndarjes me të vdekurit”). Kurbeti, bij, kurbeti ! Edhe sot u thërrasim me emër: Gurra; Rreth; Zagorie; Ngjiri i Ndiles; Dervene; Shëngjergje; Carahuar; Nivicë… I ka krijuar Zoti me dorë. Dhurata të përjetëshme. Në vend të trampolinave kishim shkëmbinjtë dhe majat e rrepeve, brigjet që kullojnë ende mall e dashuri. E mësuam notin pa mësues, pa leksione. Në gjirin e mëmës natyrë. Dhe nga njeri-tjetri. Gati tërë kalamajtë e fshatit tim patën një shkollë e “akademi” të vecantë : VJOSËN e dhembshur e larg rrëmetit. Ju Aiden e Tomas, sot kërkoni parqe e lulishte, kënde lojërash etj. vende pushimi e argëtimi pranë lokaleve me pagesë. Ndërsa Gjyshi, shoqet dhe shokët e tij i kishin falas në cdo hap, pa lekë e pranë shtëpive. Në natyrën e mbytur në gjelbërim. Në lagjen tonë në Tiranë (Brryli), Gjyshit dhe moshatarëve të tij u kanë vënë brrylin ! Kanë vetëm kafenetë ! Ku të shkoj e të pushoj pakëz me ju ? Nën hijen e kullave grataciela apo nëpër ndërtimet që pushtuan me leje të Bashkisë cdo pëllëmbë lulishteje të dikurëshme ?! Në ardhtë “lali Eri” ndonjëherë, mos kini frikë, ia thoni troc. Apo për vete dhe fëmijët e tyre janë kullandrisur nëpër ishuj lumturie e babëzie në Lundër, Farkë, Gjirin e Lalëzit e gjetkë ! Kryeqytetit po i merreth fryma. Vendlindja ime iu pret në cdo kohë. Tomasi u kënaq pa masë. Dhe kërkon të shkojë prapë. Ato që tregova dhe të tjera të pathëna, nuk janë si përrallat në klasë a në libra. Përkundrazi. Ja, te ajo arra e madhe me hije të madhe, kur isha në 8 vjecare më erdhi letra e parë nga ish gazeta e mirënjohur “Pionieri”. Gëzim i paparë ! Mbase iu duken si përralla ose gjë e gjëza. Në ato udhë të ngushta kam lozur, jam rrëzuar, kam kënduar e kam qarë. Bashkë me Kuqen(mushkën) e nëna Evës sonë ! Bashkë me prashitjen dhe ujitjen e misrit në arë. Ditën, por edhe natën me fener vajguri dhe nën dritën e florinjtë të hënës mbi Golik e Trebeshinë. Pa vetura e autobuza. Por “shpirti i gjyshërve fryn si erë”. Shpirt i lirë që e kapërcen Unazën e Tiranës. Po mbetët brënda kësaj Unaze dhe nën sqetullat e prindërve nëpër Evropë, do të humbisni shumë. Do të humbisni një “Universitet” të rrallë për jetën dhe punën tuaj. Ashtu sic e kanë humbur Gregu e Marvin në Uashington ! Nuk ka në botë si dheu juaj dhe i gjyshërve !
Pardje, nisët udhën e Diturisë. E nisët me Himnin Kombëtar ! Ato që thashë pak më sipër, janë një testament shpirtëror i pacënueshëm, në brezat që vijnë e shkojnë. Nuk jeni më “picirukë” e as “njomëzakë” ! Keni shumë e më shumë dritare të hapura, për të shikuar më thellë e më larg. Me Shqipërinë tonë në sy e në zemër. Sepse xhaxhi Poeti i madh, miku i Gjyshit tuaj, ka lënë edhe këto 4 vargje: “Perëndimi i jetës sa vjen e bëhet më i trishtë,/ Më i trishtë se c’ishte dikur, se njerëzit ikën në botë,/ Mbetën pleqtë sic mbeten kacubet diku në zallishtë/ Mes thatësirës së gushtit, kur dielli ngecet në qiell si rrotë”.
31 Komente
Lini një Përgjigje
Më të lexuarat
24 oret e fundit
Javen e fundit
Blog Tema
Doli prape ky zorua se e ka kthyer gazeten si mejhane per te publikuar perallat e ketij delenxhiut. Ky nuk di te shkruaj gjera td tjera vetem kronika harixhinjsh.
Ja dhe Baci se cna doli, ate miku ne goja na mori. Shko mor Baci shko tani. shko e shih ne shpi a ka njeri. Pacim Baci ik tani se gjithe shoqnia ty do te q....
O Kristo o mut qeni, mos e kruaj se ?!
Baçi, Dhimitri, Minxhozi, Baxhuli, Hyske Borobojka apo Dudush, si e do? Je lodhur aq shume te gjesh emra te ndryshem, sa harron, si loqe qe je, qe i shkruan po ti dhe i shkruan komentet ne te njejten ore, po ti aq di. Rri pret si morr fushe qe je, te dalin komentet e te fyesh, si analfabet e rrot k*ri qe ke mbetur. Duket autori ta ka zhytur mire dhe te ka mbetur fiksim, do prape, nuk ngopesh. Jepi tani, komento prape, dhe mos harro: nuk rri dot pula pa ngrene mut! Te befte mire, o mi halesh!
Qenke mut qeni o Kristo? Sa bukur ta paska gjetur ky lexuesi se te njoka mire se çfare dhjaksi je!
Akoma nuk paske vdekur mo rrote ka... po ti koqe gomari ke qene gjithe jeten tek Bashkimi ku te gjithe talleshin me ty se ishe tipik prvincial dhe servil. Ku di te shkruash ti o lumash? Shko o Kristo ha ndonje pjare fasule...
Eshte gjalle e eshte mire/ Gjersa nenen ta ka qire/ O Dhimiter o hajvan/ Te ka qire edhe baban/ Motren tende ka dashnore/ Ia thith forte si akullore/ Per ate mikun flas/ Ruaje bythen se ta rras
Ti je nje i mbaruar o Kristo legeni qe hiqesh si THANAS. Meqe tani Mero te ka mare ne kujdestari sa te shkosh ne ate bote mos ha m.. Se po te jete per ate pune ta ngjesh mire une dhe ti e di mire....
Jo Mitri, nuk ka vdekur eshte i gjalle, enden ka fuqi te ta fus ty nje k.. ball. Shko o Mitri e gjej shoket, se ke pjerdhur e ste mbajn me torbet.
Toni Muti apo Mertiri si te pelqen o koke qefull?
E qelbe gazetarine o Kristo muti me keto zhgaravina qe te botojne!
Gjyshi Kristo o gomar/ Shko ne Mbreshtan e futu ne varr/ Te iku koha/ Te rrodhi dhe pena/ Tani te mbeti vetem gazeta Tema. Ik o spiun futu ne varr!
Do te shkruaje poezi/ Nje mi minxhoz i zi/ Nje idiot analfabet/ Qe ve veten ne siklet/ Po ik tutje o mavri/ Shko tek gruaja ne shtepi/ Ik dhe beji ate pune/ Ik se ndryshe ia bej une
Ky eshte Mertir mavria/Ketu mbaron historia/ Je idiot dhe pa talent/ Streha jote jane haletë/ Po qe puna per hamshore vij tek ti si ai dashing me kembore e ta skuq ta bej me boje çte permban pragu i shpis!
Sc te thashe edhe qepare/ Ti me rob e prag i share/ Hiq dore nga poezia/ Shiko gruan tek shtepia/ Shko shiko edhe mamane/ Se kenaqen gjithe dynjane/ Ty te them o minxhos pisi/ Qe te shkerdhehet gjithe fisi.
Do te shkruaje poezi/ Nje mi minxhoz i zi/ Nje idiot analfabet/ Qe ve veten ne siklet/ Po ik tutje o mavri/ Shko tek gruaja ne shtepi/ Ik dhe beji ate pune/ Ik se ndryshe ia bej une
Cke Minxhozi, pse po qahesh, mos valle motra ste permbahet. Mos u merzit o Minxhoz,, se Kico ato veme do i ferkosh. Sa per pene dhe per kohen, mos perto por Kristos ti hash mutin e te ngopesh.
Ti Arjan Mertiri po te gjeta ta tregoj si shtyhet jeta po sta futa mu ne goje qe te te bej lehone ty dhe gjithe robt e tu, jevgjer deri ne dru.
Ti “Minxhoz” te rruan k*rin me brisk te ndryshk! Ti je aq frikacak sa dhe komentet i ben me 100 pseudonime. Fatkeq dhe motermadh. Ler adrese, se e provon a te q*het motra apo jo.
Shkrimi i kristo mertirit te jep emocione te forta. Keto emocione mora dhe une. Dashuria per mbesat per nipat, per gjithe moshataret e ttyre bejne qe shkrimin ta lexosh me kenaqsi. Gjyshat ndihen mire ndaj dhe i kthenen femijrise se tyre. Jete e lumturi te kesh o mik i rralle Kristo
O Ymer o trim me flete lere kete Mertirin e shkrete se ky dy fjale do dhe pastaj te ngjitet si kerpusha ne buthe te kalit? Kete ka talent jo gazetarine!
O baxhul more fiskec Nenen tende e qiva ne gerrdec, Bashk me shokun veteran Qe ju qi motra andej matan. Na vjen Tajari Syrgjynosur Rraskapitur dhe qirosur, Hajde bashke me baxhulin Qe karin tim me nder ta shikoni, Dilni more fispredha Dhe te shohim a jeni gangstera. Dhe me kaq do e mbyll Se nene tuaj e kam si yll, Nese te shaj more baxhul Nena jote thot hajd ma ngul
Nje proze e bukur poetike e gazetarit te njohur Mertiri larg politikes qe na ka bluar e bluan ne shqiptarve. Kemi nevoje per shkrime si ky qe te heqin stresin e krijuar
Moj Mesuesja D torollake budallaqe ku e sheh moj injorante poetiken e ketij kaqolit analfabet?
Të vjen për të vjell kur lexon komente fyese për Z Mërtiri nga dikush që është askushi por një injorant analfabet. Turpi ju mbuloft o njerëz që rridhni nga familje pa edukat.
Pse je deshperuar mo Arben Muti me fal Mertiri? Po vete e ke fajin mo kaqol se shkruan budallalleqe dhe u zgjon njerezve inatin per kete padituri tene o fyell ...
Nje kritike per te gjithe ju komentusa goje cthurur : Ne qofte se nuk ju pelqejne shkrimet e Z. Mertiri mos i lexoni nuk jeni te detyruar pse nxirni pislliqe nga goja. ,jo per gje por ulni vehten tuaj Shkrimet e Z. Mertiri jane gjithe Nostalgji na kujtojne ato kohera ndoshta me veshtiresi por kishin dhe ato bukurine e tyre per te gjithe ne qe kemi sherbyer ne fshat. Bukuria me e madhe ishte Natyra ajri i paster blegerima e qingjave dhe zeri i kokoshit qe ne mengjs heret qe e kishim si zilen e Sahatit per tu cuar se po agonte.Cdogje bio i kujtoj edhe sot me nostalgji . Z.Mertiri i uroj jete te gjate dhe me shkrime me te bukura per fshtin te gjithe kemi nevoje URIME mos u terhiq nga gojet e liga .
Ja ku shkoi dhe Nostalgjia ti je Kristo Derasa a shikon o gomar se kush eshte ai qe shan. Eshte Mertiri koke pidhi qe terbohet nga lexuesit qe tallin e qortojne qe Mero te mos i botoje por ta deboje nga Blogu se boton dhe tek Panorama shume budalleqe qe nuk I ndriçon as hana.
Ki gazetari është fatos i Enverit... Kët kolopuc, nana Parti e do fort, e ka bir për shpirt...
te nderuar lexues ju jeni deshmitare se si po reagon ky bicim gazetari Kristo Mertiri kur nuk i pelqejne kritikar apo vleresimet ne komente dhe kthen pergjigje me profile false duke share a se ky di vetem te qije ne bythe e mamate tona. Kujt po i rruhet per ty o idiot i pakallur?
Kristo Mertiri kam degjuar se ishte nje spiun i ish -sigurimit me pseudonimin "Ushtari". Vetem keshtu ka mbjetuar duke u hequr si victims.