Te fundit
Faktet e reja: E vërteta e lidhjes së gjakut ndërmjet Gjergj Kastriotit dhe Bushatllinjëve
11 Shtator 2022, 20:10Kulturë
TEMA
Nga Dorian Koçi
Lidhjet e para mes një mundësie të trashëgimisë së Skënderbeut me Bushatllinjtë përmenden në një relacion diplomatik të Konsullit rus të Dalmacisë, Antonio Palladhokli drejtuar Këshillit të Punëve të Jashtme të Rusisë në 14 prill të vitit 1787. Konsulli Palladhokli shkruan në relacionin e tij se në këtë kohë dëgjohet se Pashai i Shkodrës pret para me emrin e tij, vetëquhet si pasardhës i të famshmit Gjergj Kastriot , Skënderbeut, përqendron të gjitha forcat e tij me komandand Hasan Oda. Po cili ishte konteksti historik i kohës dhe përse në këtë kohë Mahmud Bushatlliu një një përfaqësues i shquar i pushtetit otoman në Shqipëri risjell në vëmendje figurën e Skënderbeut?
Relacioni i detajuar vjen një vit pas zhvillimeve politike dhe ushtarake të ethshme në Pashallëkun e Shkodrës. Mahmud Pashë Bushatlliu në shkurt të vitit 1785 kishte shkëputur me forcë nga elajeti i Bosnjës, kështjellat e Podgoricës dhe Shpuzës që kishin ngritur krye në rastin e ekspeditave 1775-1776 dhe kish nënshtruar katër muaj më vonë Malin e Zi që kish ngritur krye qysh nga lufta e viteve 1768-1774. Pasi mori tributin e prapambetur dhe pengjet e bindjes dhe të nënshtrimit , në rrugën e kthimit në Shkodër ndërshkoi rëndë krahinën e Pastroviqit për punë provokimi të armatosur me nxitjen e autoriteteve të Venedikut. Qëllimi i këtij provokimi kishte qenë shpresa se Porta e Lartë, për të mos krijuar një skandal politik me Republikën e Shën Markut, do ta hiqte qafe këtë pasha të pabindur dhe të rrezikshëm si për autoritetin e sulltanit në Shqipëri, ashtu dhe për sigurinë e zotërimeve venedikase në kufi të Pashallëkut të Shkodrës dhe për interesat ekonomikë të republikës në këtë trevë.Mirëpo nëse në politikën e jashtme Mahmud Pashë Bushatlliu kishte arritur disa fitore të rëndësishme, në planin e brendshëm situata politike nuk ishte fort e mirë në Pashallëkun e Shkodrës, në thellësi të territoreve shqiptare. Mahmud Pashë Bushatlliu ishte në konflikt të hapur me pushtetin qendror otoman për shkak se kishte sulmuar pashallëqet e Elbasanit dhe Beratit.Konflikti i lindur me Ahmet Kurt Pashën për zotërimin e administrimin e maliqenesë( të ardhurave) të tokave të Durrësit që i përkisnin Valide Sulltanës dhe që zotërimi i të cilave nënkuptonte një pushtet më të fortë në terren por edhe simpati nga Stambolli, kishte filluar për shkak të mbylljes së portit të Durrësit për tregtarët shkodranë dhe ulqinakë , çka në fakt kishte sjellë dhe rënien e të ardhura si pronë të maliqenesë së Durrësit. Nënshtrimi i Malit të Zi dhe i sanxhakut të Elbasanit tërhoqën vëmendjen dhe shkaktuan zemërime në Fuqitë e Mëdha përkatëse që operonin në rajon. Porta e Lartë dhe Venediku, tregtarët e të cilit humbinin pozitat favorizuese të akorduara nga Kurt Pasha në maliqenenë e Durrësit u ndjenë të pakënaqura nga këto zhvillime, kurse Austria dhe Rusia që kishin interesa të kundërta me Perandorinë Osmane kërkuan të gjenin një aleat të besueshëm te veprimet ushtarake të Mahmud Pashë Bushatlliut. Porta e Lartë i konsideroi fushatat kundër Beratit dhe Elbasanit si veprim rebel dhe sulltani i shpalli dy Bushatllinjtë dhe Ali Pasha Tepelenën si kryengritës dhe në vjeshtë të vitit 1785 dha urdhër për përgatitjen e një ekspedite ndërshkimore kundër Shkodrës.[5] Ishin këto masa që e nxitën Bushatlliun që mosbindjen ta kthente në kryengritje. Ndërkohë në planin ndërkombëtar po afrohej lufta austro-ruse-osmane dhe elita shqiptare e kësaj kohe e përfaqësuar nga Bushatlliu po kërkonte të rikonfigurohej në teatrin e ri diplomatik që po hapej në Çështjen Lindore. Kontakte të ndryshme diplomatike ishin vendosur në terren nga këto dy fuqi të mëdha ku Pouqeuville, konsulli francez pranë Ali pashë Tepelenës përmend tentativat e Mahmud Pashë Bushatlliut për të organizuar një Konfederatë Ilirike në Kuvendin e Podgoricës që do përfshinte Pashallëkun e Shkodrës, Malin e Zi dhe pjesë nga Bosnja. Në dokumentin e botuar nga studiuesi Stavri Naçi në librin e vet “Pashallëku i Shkodrës nën sundimin e Bushatllinjve( 1757-1796)” në raportin e konsullit Jak Suma të Venedikut i datës 2.4.1786 komfirmohet mbledhja e Podgoricës , ku shprehimisht shkruhet se ...ky i shkëlqyeshmi Mahmut Pasha ka një javë që ka shkuar në qytetin e Podgoricës dhe ka mbledhur njerëz, rreth pesëqind veë, shkaku nuk dihet se nuk është lehtë të kuptohen qëllimet e tij. Këtu thuhet se vajtja e tënit Pashë në Podgoricë ka qenë të thërrasë krerët e Malit të Zi dhe të këshillohet, po përse?[6]
Për këtë tentativë të Bushatlliut nuk gjejmë të dhëna në dokumentacion por ka mundësi që Pouqeuville mund ta ketë marrë nga raportet e konsullit frëng në Dalmaci. Të bie në sy si në raportin e Palladhoklit apo dhe ngjarje që referon Pouqeuville përmendja e emrit Skënderbeut dhe organizimi si konfederatë ilirike ka një referencë të së shkuarës së lavdishme të shqiptarëve. Vetshpallja si pasardhës i Skënderbeut nga ana e Bushatlliut tregon se ai e njihte mirë traditën e fortë lokale ku emri i Skënderbeut kishte rrënjë të forta pasi Pashallëku që ai zotëronte përfshinte një pjesë të madhe të zotërimeve të dikurshme të Skënderbeut por ka të ngjarë të ketë qenë edhe e influencuar nga kontakti me diplomatët rusë dhe austriakë me të cilët ai po bashkëpunonte ngushtë në këtë periudhë të rebelimit të tij. Në dokumentacionin rus e publikuar nga historiani i njohur rus Gregori ARSH , gjendet një letër e një personi të quajtur Feliks Kastrioti që i drejtohej Ekaterinës II për mbështetje të një kryengritje në territoret shqiptare. Nuk mund të diskutohet për vërtetësinë e raportimit apo gabimit në përkthim pasi Konsulli Rus, Antonio Palladhokli që ishte me origjinë nga ishulli grek Mitilini dhe qe vendosur në Rusi në 1762 si pedagog në Manastirin Troice-Sergiu e njihte shumë mirë rusishten. Raportimet e para të tij që ishin dërguar në 1785, janë të shkruara në rusisht, krahasuar me raportimet e konsujve të tjerë të Rusisë me origjinë ballkanike, raportimet e të cilëve ishin në frëngjisht dhe italisht. Po kështu që më herët në shkurt të vitit 1783 kur Antonio Palladhokli shërbente si përkthyes në Ministrinë e punëve të Jashtme të Rusisë në një raport që i dërgonte Ekaterinës së II, rreth gjendjes të Sllavëve, Epirotasve, Shqiptarëve grekë(lexo ortodoksë) dhe turqve(lexo myslimanë) shqiptarë, nënvizonte faktin se këto popullsi mund të përdoreshin për një kryengritje ndaj otomanëve duke ndjekur shembullin e Skënderbeut.
Në të njëjtën kohë edhe emri i Skënderbeut gjallonte fort në Austri që ishte vazhdimisht në konflikt me Perandorinë Osmane si dhe në fiset shqiptare katolike, aleatë të Bushatlliut që ishin nën proteksionin fetar e kulturor të Austrisë. Përmendja vetëm për njëherë e trashëgimisë historike prej Skënderbeut, vetëm në rebelimin e parë të Mahmud pashë Bushatlliut tregon se ajo mund të ketë qenë një histori e importuar nga oborri i Austrisë sesa një vetëdije e brendshme e Mahmud Pashë Bushatlliut dhe bashkë me të e klasës feudale shqiptare. Vite më vonë këtë fakt historik mesa duket të njohur nga kleri katolik shqiptar i transmetuar ndoshta në formën e kujtesës kolektive popullore do ta përdorte dhe Fishta në veprën e tij dramatike të pambaruar kushtuar rebelimit të Bushatlliut. Në të njëjtën frymë është shkruar dhe “Frati i Pashallarëve të Shkodrës” nga At Zef Pllumi shumë vite më vonë duke reflektuar një tendencë sesi do të duhej të kishte qenë historia sesa në të vërtetë i përgjigjej realitetit.
Ne foto Tablo nga Ismail Lulani. Kara Mahmud Pashë Bushatlliu.
37 Komente
Lini një Përgjigje
Më të lexuarat
24 oret e fundit
Javen e fundit
Blog Tema
Beqiraaaaaaaaaa tourkalvanoi,e verteta eshte e hidhur (per ju) sado qe te luani "autochthonous"...... 1783,Papadoklis A:...... shqiptare orth/xe greke dhe muslimon brother's turq....
Foli Biondi i te ardhureve nga Azia …. Na rruan tocin ti bashke me turkoshaket se nje cope muti e ndare ne dy pjese jeni, si grek si turq nje surrat keni
Të gjith, ata që e ndjen vetin Shqiptare e kane për nder ta indfikone veten me Gjergj Kastrijotin, dhe Nën Terezen. Për veq Turqve shqip foles ose filo Turqve që nuke done ti degjone këta 2 emra. Turqit shqip foles ose filo Turqit duhet ti rrespekone dhe nderone si Gjergj Kastrijotin si Nën Terezen, për sa kohe keta të fundit jetone në Tokat e Gjergj Kastrijotit dhe Nën Terezes. Poshte Turqija dhe të gjith Turqit shqip foles ose filo Turqit.
Doli dhe hajvani neogrek me emrin Mutofagos. Kalimera qirie mutofagos (apo sic perkthehet ne shqip: "mut-ngrenes"). Sa here te kam thene qe te degjosh doktorrin dhe kurre mos rri pa i marre ilacet, se flet kodra pas bregut kur nuk i merr. Hajt, pra pi ilacet dhe gremisu andej nga Anadolli nga kane ardhur te paret e tu pisiglesis.
Po ma shpjego o mavri arsyen pse une ortodoksi shqiptare ( grek sipas teje ) s'di asnje fjale greqisht dhe nje pjese e mire ortodoksesh greke dine te flasin shqip ? Bej nje dush me uje te ngrohte dhe hidhi nje sy vetes ne pasqyre ......do zbulosh qe beqirin e ke nen lekure . Ju cliruam nga selxhuket por adn s'arritem t'jua ndryshojme dot ne 200 vjet . Ju eshte ngritur mendja se jini pasardhesit e Akilit ........hahahaha , ti o mavri as emrin tend nuk arrin te shkruash kur komenton.Zgjohu nga gjumi se me endra s'jetohet dhe Akilit me shoke ja nxite biografine , ja bere sketerre si ngjyra e lekures tende .....edepsez dhe karagjoz. Dy fjalet e fundit ti thashe ne gjuhen e sat'eme dhe tet'ati qe mos te ndiesh inferior , keni lene gjurme ne keto troje qe koha do ti fshije.
Çfare Ka per tu mburrur te kesh orthodoks aziatik sic Jane Greket se marre vesh.
Mos ja fusni pordhes kot Bushatllinjte jane Egjiptiane te ardhur ne tokat shqiptare ,njelloj si dhe fisi i Ali Bej Kelcyres ne Permet
Edhe si alia pasha ,ne tepelene. I jati ishte dervish turk i vendosur ne luginen e drinos qe spiunonte per turqit karvanet qe kalonin. Meqense ishte turk fshati nuk e futi kurre brenda dhe per grua i dhane kurven e fshatit. Keto jane faktet dhe arsyet se pse Aliu ishte aq shume mizor me banoret e fshatrave te tepelenes.
Ore si ka mundesi Beni me emer shqiptar e ben turk Ali Tepelenen dhe Pukvili qe ishte nje konsull francez ne pashallekun e Aliu dhe qe i urrente sa me ska turqit dhe Aliun thote se: " Nga te gjitha hulumtimet dhe verifikimet e mia Ibrahimi gjyshi i Ali pashes ishte nje shqiptar nga rethinat e Tepelenes' Pukvil per kete kishte pyetur dhe nje italian i cili kishte gjithe jeten qe sherbente ne familjen e Ali Tepelenes. Ishte 96 vjec dhe Aliun e kishte pare te rritej ky 96 vjecar me profesion ishte mjek. Ndersa Veliu babai i Aliu o i paditur qe mer guximin dhe shkruan brockulla nga padija a se mer pjaten e supes nga turkoshaket mori per grua Hankon nga Konica qe sot ndodhet ne Greqi e cila ridhte nga nje familje feudale e kamuar dhe shum e pasur dhe jo kurven e fshatit se Konica me Tepelenen jane dite larg nga njera tjetra me kale. Sa per mizorite e Aliut lexo te kulturohesh se nuk kam kohe te te mesoj dhe mesimet qe Hanko i dha te birit nqs deshiron te kuptosh gje. Ne te kundert nqs e ke misjon supe bjeri gajdes se shume ndofta dhe i besojne keto se ky popull nuk lodhet shume te lexoje dhe e ka te theksuar ndjenjen e mazokistit per te anatemuar dhe hedhur poshte shqiptare qe kane bere histori.
Ben kopetenti . Nuk ka pasur ndonjehere dervish turk . Turqit jane sunite .
A e di ti qe pjesa dermuese e jenicereve ishin bektashinj/
Ha ha ha kafexhnjte Jane te gjithe gjithologe.Cna beri ky telefoni.
Edhe studiues,edhe I thelluar.Ne dy rrjeshta e gjysem nuk ke harruar t’i shpalosesh njohjet akademike duke perdorur fjalen pordhe.Kemi shume te tille gjithologe ne Shqiperi.
Po Dukagjnet nuk jane te ardhur ????
Shiko " Kujtimet e Eqerem Bej Vlores " faqet e fundit te librit dhe do shikosh qe jo AlI Kelcyra pasardhes i Asllanlinjeve te Jnines me origjine nga Zagoria e Gjirokastres epirote por as Bushatllinjte nuk jane as egjyptjane e as turq. Kuptove or stdudjues i peshkut dhe midhjes? Cna gjeti me kete mut iternet.
Shikoj...mbiemrin o studius i kkkk.....Bush-at....nje te tille nuk e gjen as ne Egjiptin e Antikitetit e jo ne Egjiptin e kohes arabe o kokrra e hajvonit....hahahahaha....hej Zot na ruaj mend e kokes......cmenduri
Shikoj...mbiemrin o studius i kkkk.....Bush-at....nje te tille nuk e gjen as ne Egjiptin e Antikitetit e jo ne Egjiptin e kohes arabe o kokrra e hajvonit....hahahahaha....hej Zot na ruaj mend e kokes......cmenduri
I
Mero djali e ke kthyer gazeten ne tregime perrallash . ky kozi eshte historjan? ka autorsin e se drejtes se shkrimit?!Megjithate e ke nje kopil qe i pergjigjet disinformimit sikur te jete lajm i vertete.
O trapa, cfare jane keto. Shqipetaret quheshin ashtu si Epirote, edhe Maqedon, sepse kane qene te shtrire ne te gjithe Gadishullin Ilirik. Boll perkthyet traplliqet e Ruso/Pondve te ashtquajtur Grek.
Cfare te keqe ka ne qofte se Bushatllinjte vijne nga Egjipti. Bushatllinjte vijne nga zona e Mirdites .
Nga boja dhe te bëmet sikur s'japin per prejardhje egjiptiane çfarë s'do të kishte asgjë të keqe, atekohe funksionaret e larte lëviznin
Mahmud Pasha nuk mund te keto lidhje me Gjeegj Kastriotin..Jane emra dhe fe te ndryshme..Do beni mire te mos e quani Skenderbe por Gjergj Kastrioti.
ne shqipot duhet të mësohemi ta quajmë me emrin e tij të vërtetë dhe jo me titujt e tij!! emri i tij është gjithmon GJERGJ KASTRIOTI! shkurt GJERGJI I MADH! të vegjël ka boll!!
Jorgo Kastriotis nuk ka lidhje me arrnautllekun. Dhen mu les pse e quante veten epiriot???
Jorgo mos ka qene dashnori I plakes tate … se ai e ka pas emrin Gjergj o zgjyre
te gjithe bejlerte dhe pashallaret e Shqiperise se Veriut, perfshi ketu edhe Ahmet bej Zogollin e kane sajuar prejardhjen nga Skenderbeu. O Dorian, ose meso osmanishten, ose leri radhe osmanologeve te shfletojne 1 milion dokumente qe kan ardhur nga Stambolli. Une jam rritur ne lagjen Tophane ne Shkoder tek nje familje e shkelqyer me origjine turke, e ardhur nga ANADOLLI, te cilet thoshin se dinastia e Karamahmut Pashes e kishte origjinen po nga ANADOLLI.
Zagaret e Otomaneve duke bere punen e Sulltanit ne ballkan ,Qen te paguar ashtu si mut nuk I njef njeri as nuk i permend njeri ne evrope.A ka me turp se te anosh me pushtuesin e te ndrosh traditat e Fene qe mba gjithe Evropa per traditat dhe Fen e orientit.kane dhe goje e hiqen dikush disa Qelbes otoman te shqiperise.Nuk ka nje shkolle shqipe ne Turqi Ore Pushta te shitur.ka kerkuar nje shkolle shqipe Edi Rama ,kurre se eshte zagari i diktatorit
Te jesh dhe te duash ti ngjash Gjergjit eshte shume e ndryshme. Bushatllinjtë jane dhe ngelen turq ndersa Gjergji eshte dhe ngelet katolik 24 karat. Shqiperia dhe shqiptaret kurr sduhet te hyjne ne Europe. Mjafton te shikosh xhamite dhe mjekrrat neper rruge. Tmerr.
Gjergji ka qene ortodoks ashtu si babai dhe nena e tij. Me vone thone se u konvertua ne katolik por per kete nuk ka asnje dokument.
Katolik i devotshem . A ka mundesi te gjeni qoft dhe nje rrjesht qe tregon se gjergj Kastrioti eshte pagezuar si katolik ??? Se dhe Vatikani kete se ka permundur kurre . Dhe meqenese merret per baze Nje prift i larte katolik kroat marin barleti si ka mundesi qe ne fund te jetes se tij ai i anatemoi peshkopet e Vatikanit duke ju thene qe me dolet genjeshtare e me mire te kisha bashkpunuar me turqit . Dhe nje pyetje juve te devotshmeve . Gjergj Kastrioti ne betejat e tij ka vrare me shume myslimane o katolike ( Nese genjen katoliku Barleti genjej dhe une )
Kapo-Bushtallinjte jane gjakdhjere turqi gerrqi osamani .... Sa leke ke marre more wafir per kete artikull ?
Edhe ambasada turke duhet shpalle si iranjnja. Te debohen plehrat se na fulliqen vendin
Duhet prejardhja e bushtllinjve. Par ardhesi i tyre eshte Jusuf Beu te cilin Sulltani Mehmet Fatihu e caktoi ne 1480 ne Shkodren e pushtuar. At kane mbajtur mbiemrin Shkodrani, por shqiptret e quanin Bushatlliu sepse qendroi ne Bushaat.
I ke ngateruar pak gjerat,Dorian…
Ne Greqine e sotme ka kesi shprehjesh:E ndien veten grek,,e ndieen veten shqiptar.Pse? Sepse jane swurrogato. Kombesine e kane me te ndiiier.Rekrutojne shqiptare,zezake,emigrante dhe i vaftisin ne Kishe,i bejne greke.
ore njerëz kur do mësoni se "e vërteta",në raste të tilla,dhe sidomos në përgjithësi,nuk egziston!! "Faktet e reja: E vërteta e lidhjes së gjakut ndërmjet Gjergj Kastriotit dhe Bushatllinjëve "??? mos vallë vite më parë nuk kemi parë të njëjtin titull " E vërteta e......." dhe më pas me daljen e "Faktet e reja",na është servirur "e vërteta" tjetër?? boll me këto "u zbardh","e vërteta",e gomarllëqe të tilla absolutiste!! do të mjaftonte që të shkruhej fare thjeshtë ky titull gomerësh "Faktet e reja:Të lidhjes së gjakut ndërmjet Gjergj Kastriotit dhe Bushatllinjëve "!sepse nesër do të dalin fakte të reja dhe pasnesër po ashtu!! por jo,gjithkush do të vërë vulën e tij dhe jo të jetë një nga ata që kanë dhënë ndihmën e tyre në studime! kështu është me këtë Dorian Koçi! bëhuni pak më modestë o njerëz,mos kërkoni të jeni të gjithë "ajnshtajni i radhës"!një ka qënë i shkreti,dhe ai na del e tepron!!