“Abdyl Frashëri quhej Abdullah…”, disa detaje interesante për një nga patriotët më të mëdhenj të Shqipërisë

12 Tetor 2022, 09:14Kulturë TEMA

“Abdyl Frashëri quhej Abdullah…”, disa detaje

Arkiva Shqiptare ka kujtuar dje përvjetorin e vdekjes të një prej vëllezërve Frashëri, Abdylit, duke ofruar disa detaje interesante për të.

Ndër to, ajo që rilindasi politikan, me emrin e së cilit lidhet Lidhja e famshme e Prizrenit, e kishte emrin e vërtetë Abdullah.

“Më 11 tetor 1892, ndërroi jetë Abdyl Frashëri, i biri i Halid beut.

Emrin e vërtetë e pati Abdullah Hysni. Ishte një nga personalitetet më të rëndësishme të Rilindjes Kombëtare. Në Parlamentin e Parë Osman të vitit 1877 hyri si deputet i Janinës, u zgjodh kryetar i Komitetit të Janinës dhe në dhjetor të po këtij viti, u zgjodh kryetar i Komitetit të Stambollit, që u formua për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve në Perandorinë Osmane.

Frashëri ishte një nga aktivistët kryesorë të Kuvendit të Prizrenit të krijuar për të mbrojtur trevat shqiptare, si pasojë e firmosjes së Traktatit të Shën Stefanit (1878). Mbrojti idenë e bashkimit të trevave shqiptare në një vilajet, në kuadër të Perandorisë Osmane. Gjatë Kongresit të Berlinit, në emër të Lidhjes, së bashku me Mehmet Ali Vrionin, kreu takime me përfaqësues të Fuqive të Mëdha për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve.

Në qeverinë e drejtuar nga Ymer Prizreni (1881), Abdyl Frashëri mori përgjegjësinë e ministrit të Punëve të Jashtme. Në prill të këtij viti u arrestua. Në gjyqin që u bë në Prizren u dënua me vdekje, por më pas ky vendim u kthye në burgim të përjetshëm. Pasi kreu tre vjet dënim në burgun e kalasë së Prizrenit, u dërgua me qëndrim të detyruar në Ballëkesir dhe në Bandërma. Në vitin 1886 lirohet me kushtëzimin që të mos merrej me politikë dhe u caktua anëtar i këshillit të qytetit të Stambollit.

Në foton e parë bashkëngjitur paraqitet portreti i Abdyl Frashërit, fotografuar nga Vëllezërit Romaidhi (fotografë të njohur në Athinë), ndërsa materiali pasues është vendimi i Këshillit të Ministrave i vitit 1978, për kthimin e eshtrave të atdhetarit në vendorigjinë, me rastin e 100-vjetorit të Lidhjes së Prizrenit”, shkruhet në përshkrimin që i bën Drejtoria e Arkivave kësaj figure epokale të historisë shqiptare.

Gjatë viteve të komunizmit, Abdyl Frashërit i është kushtuar një dramë e vënë nga Teatri Popullor i asaj kohe(sot Teatri Kombëtar) – “Epoka para gjyqit”.

19 Komente

  1. D
    Dhe pastaj ?!

    Kujt i duhet sot nji Detaje i tille dhe cfar ndryshon kjo ? Nuk eshte i pari ne kte Bote e as i fundit qe mundet te ket ndryshuar Emrin . Madje , nqs eshte i vertet ky shkrim , pse jo ka bere shume mir Abdyl tingellon si Bardhyl ,pra nji i cili rrjedh nga nji Familje Patriote Shqiptare si Frashellinjte e Permetit , pamvaresishte emrit apo mbiemrit e kishte te qarte identitetin e tij Kombetare prandaj dhe lufoj per Ceshtjen Kombetare deri ne frymen e fundit eshte pse dihet qe u luftuan mizorishte nga Xhonturqit dhe pse jo edhe hinat e sapolindura greko-serbe

    1. P
      Plehraaaaaaaaa arabe....

      Shikoni fytiren e arabit Abdullah e te kuptoni se per cfare "autochthonous" behet fjale...... gezuar ramazonin

      1. M
        Malaga qiti koken nga bitha e kadavres janulla

        Plehraaaaaaaaa arabe........... (greket e ardhur ne Kontinentin Europian nga Azia e vogel Arabia Egjypti Afrika ) _per hir te se vertetes fytyra e tiparet Frashellinjve jane te gjitha prej geni Shqiptare ndryshe nga gabeloArixhijt e Greqise ,nji nder te cilet je ti surratLeshatori Turgofagos ,qe ne menyren me qeshrake , gerthet sikur te kan rrasur Hurin ne Bythe shqiptaret ,duke bere ne cdo rast Karagjozin e Pashprese ktu ,sepse asnji nuk do me dit cfar te dhjet ty ajo goje ,sepse je thjeshte nji i Semure Psiqik dhe akoma me shume nji cop gabeli qe mbasi e mbushe zorren qorre ,me Sufllaqet Greke me mish rrockash Gamori ,ti duk vetja hahahahah Bythqimi me Krenar mbi Car !!!!!!!!! - E kupton ti o i mjere sa i semure qe je ? E kupton ti o fshatar i peshtire se je thjeshte nji karagjoze i mjere . Te kemi thene ne cdo rast ,kur te kapin Krizat pra Histeria _vrapo ne WC-t me e aferta dhe qiu me noj Pakistanez apo sirian dhe qetsou Malaga ,janullen ne bith

    2. I
      Immortal

      Mbrojti idenë e bashkimit të trevave shqiptare në një vilajet, në kuadër të Perandorisë Osmane. Gjatë Kongresit të Berlinit, në emër të Lidhjes, së bashku me Mehmet Ali Vrionin, kreu takime me përfaqësues të Fuqive të Mëdha për të mbrojtur të drejtat e shqiptarëve. Ky ishte motivacioni i dënimit me vdekje, dhe jo që quhej Abdullah.

      1. F
        Fisnik

        "Epoka para gjyqit" është një dramë autor i së cilës është Ekrem Kryeziu nga Peja. Ekremi është dënuar me disa vjet burg mbas demonstratave të vitit 1981 së bashku me "grupin e intelektualëve" ku bënte pjesë edhe Ukshin Hoti.

        1. a
          astrit

          Vellezerve Frasheri ju eshte vene mbi supe shume ma teper yje vleresuese se sa u takojne. Fale propogandes historike komuniste.

          1. S
            Shqipe

            Do ken mare meritat e tua…

            1. C
              Cna gjeti me turkoshaket

              Ja dhe debili i radhes . Baballaret e kombit kane kontribuar gjysem shekulli para komunisteve dhe yjet ja ka vene populli

            2. L
              Leon

              Da per dijeni, Keta vellezerit "Frasheri" Nik Jane Shqiptar!!! Keta jane Kurd Iranian ,te cilet erdhen ne Shqiperine time me force, Sami frasherin ne Iran e quajne Hero dhe e kane edhe te pullat postare, Ky frasheri ka shkruajtur Hymnin e Iranit, e me Pas Hymnin e Turqise, Keta jane Kurd Shqipfoles! Tashti hani nai kile Hallvamut e boni endra te embla ! Kjo eshte e Verteta!!!????!

              1. j
                ja dhe greqiri ku doli ! Miu qe i duket vetja Leon

                nji Mi greqie para Pasqyres se Halese ku jeton e qe shikon nji Leon . _Vazhdoni te hsfryni kunder Shqiptareve o korifillake te peshtire se s'do vonoj dite dhe kemi ju a shqyjt torren o Pederaste graqire . Jeni jovetem te shemtuar ne gjithcka cfaqeni si jashte e brenda o bythqima sa , edhe kur doni te na Imitoni ne shqiptareve .(sepse ju quajm juve jevge te ardhur nga anadolli e azia e vogel ) dukeni si ai Majmuni qe na perqesh . Nuk keni faje o pederaste shqipfoles ,sepse Greqia s'ka pasur ndonjiher Figura te tilla Historike dhe e vetmja gje me te cilet identifikoheni si komb ne Bote edhte Pederastia .Me fjalen Grek ne Europe kuptojne nji Pedraste am kuptuat o bythcpuar ?

                1. V
                  V.k

                  Ismail Qemali ne nje moment mund ta kete cuar mder mend dhe nje shtwt tw perbashket shqiptaro - grek por mund te behet shtwt me injorante korofillake si ju !!?? Dhe te dush ju te peshtirosni

                2. E
                  Erdogan

                  Heronjte e Revolucionit Greke Epirotet si Markos Bocaris,Kollokotronis,Bubulina, Andreas Mjaulis etj luftuan per tu Cliruar nga Perandoria Osmane dhe nga keta ish Epirote por te turqizuar qe nuk kishin Ide se Fuqite e Medha do krijonin nje Pashallek si Arnautia. Ismail bej Vlora,Frashellinjte, Hasanet, Tahsimet nuk u bashkuan me "vellezerit" e tyre Arvanitas qe kishin rreth 50 vjet qe i vrisnin. Arnautia eshte krijim i Austro Italise. Vete Toponimet si Agi Saranda,Agios Vasilis ne Bregdet, Argjiro-Kastros,Moskopolis ne Voskopoje,Tripolis ne Tropoje,Kostantinopolis ne Nder te Perandorit Ilyre Greke Megas Kostantinos ne Stamboll apo Kostantinopoje,Adhriano-polis ne Ederne etj tregojne se sa Skiptare ishin Abdullahet,Naimet,Shemshedinet (Samiu) etj. Eshte turp te quhesh Skiptare. As Epirote d.m th Greke as Turk.

                  1. T
                    Turqi se shpejti Superfuqi ne Ballkan

                    "Erdoganis i Grek " - ke ngren nok kar bythes sot apo jo ? se dukesh jashte kontrolli nga trute

                  2. a
                    astrit

                    Nuk arrij te kuptoj se nje popull analfabet ne 95% te tij te jete ndikuar nga poezite e shkruar osmanisht, ose dhe shqip te Naim Frasherit, te jete frymezuar nga shkrimet akademike te Sami Frasherit dhe te jete nxitur nga aktiviteti politik i Abdyl Frasherit. Historiografia komuniste ka ngritur nje elgjende.E gjitha eshte subjektivizem apsolut! Pa dyshim qe ata jane vlera per kombin shqiptar por ne vitet kur arsimi i shqiptareve arrite ato nivele ku keta mund te lexoheshin e te kuptoheshin, me perpara keta nuk kane pasur asnje ndikim te ndjenjat nacionaliste shqip[tare.

                    1. F
                      Frashellinjte baballaret e kombit

                      Paria qe drejtonte dinte dhe te lexonte. Pjesa tjeter e popullsise drejtohej prej tyre. A thua sot meqe shumica dine te lexojne jane me te ditur dhe kulturuar se atehere, perjashto faktin e progresit dhe mireqenies teknologjike ne jeten e perditshme!? Jane po aq te paditur bile analfabete funksionale qe edhe ate qe lexojne nuk e kuptojne. Gjithsesi Lidhja e Prizerenit ishte momenti historik qe platforma politike e Abdyl Frasherit fitoi mbi platformen islamike te hartuar nga turkoshake nen udhezimet e sulltanit e cila nqs do te fitonte do sillte zhdukjen perfundimtare te kombit shqiptar. E gjitha ishte merite e Avdy Frasherit por dhe e ptrioteve te tjere Rilindas.

                    2. L
                      Lek zeharija

                      Pa marr parasysh se a kish te emrin abdullah apo abdyl jeten ja kushtoi shqiptaris,besoi se jeta dhe vepra dhe vepra e ti tregon qart se kush ishte.

                      1. L
                        Lek zeharija

                        Pa marr parasysh se a kish te emrin abdullah apo abdyl jeten ja kushtoi shqiptaris,besoi se jeta dhe jeta dhe vepra e ti tregon qart se kush ishte.

                        1. L
                          Lek zeharija

                          Pa marr parasysh se a kish te emrin abdullah apo abdyl jeten ja kushtoi shqiptaris,besoi se jeta dhe jeta dhe vepra e ti tregon qart se kush ishte.

                          1. M
                            Mero turkoshaku

                            Perse e tregoni emrin si dicka te re!? Kjo dihet qe quhej Abdulla shkurt Avdyl. Dhe ne wikipedia eshte e shkruar. A po perpiqeni te depersonalizoni Rilindasit e medhenj me kto budalleqe? Ndodh kjo kelyshe turkoshake? Sazexhinjeve turkoshake u pelqen

                            Lini një Përgjigje