Zotërinj anglezë, qëlloni të parët!

27 Shtator 2022, 18:29Kulturë TEMA

Zotërinj anglezë, qëlloni të parët!

Këtë shprehje në të vëretetë e kisha dëgjuar nga tifozët francezë shumë vite më parë, gjatë Kampionatit botëror 1998, po edhe në nga ndeshjet e radhës midis Francës dhe Anglisë. Diçka si për të thënë se edhe duke ju lënë të gjitha avantazhet, prapa do t’ju rrahim. Kështu e kisha interpretuar. Më afër për të nisa të interesohem vitet e fundit kur me rastin e Brexit, e shihja se u ringjall në trajta të ndryshme: “Messieurs les Anglais, partez les premiers !”, “Mesdames et messieurs les Anglais, payez les premiers !”.

Prapë nuk shkova më tej dhe nuk do të shkoja sikur një ditë, ndërsa po shëtisja me biçikletë diku në një pyll pranë shtëpisë sime, pashë një obelisk të mrekullueshëm, nga ata që nuk ndërtohen më. Dhe që kishte aty që nga viti 1750.

Duke u interesuar për të mësova se 100 vjet pas ndërtimit, pra dike te 1850, Prosper Merime, atëbotë Kujdestar i përgjithshëm i monumenteve historikë në Perendorinë e Tretë, duke hartuar listën e monumenteve që do të mbroheshin nga shteti, futi edhe obeliskun tim.

Kureshtja ime tashmë ishte ndezur. Mësoj se ky obelisk i kushtohej një prej betejave më të rëndësishme të Francës, Betejës së Fontenoy, kur ushtritë e Luigjit XV-të u ndeshën me një koalicion të ushtrive austro-hollando-angleze. Sot njihet si Lufta e trashëgimisë, por nuk dua t’ju ngatërroj më tej. Vetëm duhet të dini, se po ta humbiste, Franca do të kishte gjysmë territorin e sotëm.

I vetmi person që jep hollësi për shprehjen e mësipërme është Volteri.

 I pranishëm në betejë del që ishte edhe vetë Luigji XV-të dhe sipas zakonit, në afërsi ndodhej edhe i gjithë oborri mbretëror, kurtizanet dhe ajka e shoqërisë së kohës, që nga një lartësi aty pranë ndiqnin betejën.

Oficerët e lartë të të dy parëve, Milord Charles Hay dhe konti d’Anterroches i grenadierve francezë, kanë hequr kapelen dhe kanë përshëndetur njëri-tjetrin

Sipas Volterit, konti d’Anterroches ka ngritur dorën dhe për të treguar kortezinë deri në fund të kalorisë franceze, ka thënë: «Messieurs les Anglais, tirez les premiers ! » (Zotërinj anglezë, qëlloni të parët)

Ftesës së tij i është përgjigjur Milordi Charles Hay: “Gentlemen we never fire first. Fire you first!”

Beteja nisi dhe në të rënë të natës ajo u buzëqeshi trupave franceze. Fusha që shihni pas obeliskut nuk dukej nga të vrarët.

Fraza e mësipërme ka mbetur si shprehje e shpirtit kalorësiak, mirsjellejes dhe e krenarisë së uniformës ushtarake të një kohe të zhdukur.

Nëse e solla historinë e kësaj fraze, këtë e bëra për një frazë tjetër edhe më të rëndësishme në sytë e mi, për të kuptuar shpirtin e kohës.

Në fund të betejës, pasi përshëndeti ushtrinë e tij, Luigji XV-ë mori të birin, Luigj Ferdinantin, dhe ndërsa po shkonin te një manastir (gjendej në të djathtë të fotos, por që u prish në kohën e Revoluciont) i thotë: Biri im, edhe gjaku i anglezëve është gjak njerëzish. Fitorja më e madhe është që ta kursesh!(Dashnor Kokonozi)

5 Komente

  1. N
    Nik

    Ish-oficeri i CIA-s thotë se Putini është 'plotësisht i bllokuar' dhe shanset që ai të përdorë armë bërthamore taktike në Ukrainë po rriten 'nga dita në ditë'

    1. R
      Raimond vlonjati

      Kudo , ai qe qellon i pari fiton

    2. .
      .

      Francezet historikisht skane fituar asnje lufte te rendesishme me anglezet .

      1. B
        Baliu

        Nga titulli mendova se e ka fjalen per huliganet qe jan komponente e pandashme e futbollit anglez.

        1. b
          ben

          Nje histori teper e bukur, ku del ne pah ndershmeria e kundershtareve qe e respektonin njeri tjetrin edhe ne lufte. Fatkeqesisht, keto vlera te burrave te asaj kohe kane vdekur bashke me ta. Sot pabesia quhet aftesi, genjeshtra konsiderohet mjet normal per te arritur suksesin e keshtu me rradhe. Dikur, shqiptaret konsideronin fjalen e dhene me te shenjte se sa vete jeta. Pranonin me mire te vdisnin me nder se sa ta thyenin besen e dhene dikujt tjeter. Ishin keto vlera te vyera te shqiptarit te dikurshem qe na bene te famshem neper bote. Sot, kemi shume burrece qe vishin me rroba firmato, por qe kane zero vlera morale. Kjo sindrome paburrerie nuk eshte vetem fenomen shqiptar, por e gjejme ne te gjithe popujt moderne kudo ne bote.

          Lini një Përgjigje