Te fundit
Aleks Buda-"Arbitër Elegantum" i debateve historike
7 Shtator 2023, 19:51Kulturë
TEMA
Dorian Koçi
Sot është përvjetori i lindjes të historianit të njohur dhe "arbiter elegantum" i debateve historike për etnogjenezën e shqiptarëve, Aleks Buda. Vlen të përmendet kontributi i tij për rikonsiderimin historisë së mesjetës arbëre por edhe lidhjes mes ilirëve e arbërëve nëpërmjet kulturës së Komanit.
Kultura e Komanit,thotë Profesor Buda është një hallkë elokuente e kontinuitetit midis banorëve të lashtë dhe vazhduesve arbër; një kulturë me shtrirje kohore që nga shekulli i VII deri në shekullin e IX dhe me një shtrirje territoriale mjaft të gjerë nga alpet shqiptare deri në brigjet jugore të detit Adriatik e në luginën e Vjosës.
Kultura e Komanit ishte një kulturë e një popullsie qytetare e fshatare, bregdetare e malore, më rrënjë në traditën antike dhe me novacione, me elementë të trashëguara nga kultura ilire halshatiane e hekurit dhe nga kultura provinciale romake e paleobizantine, ku elementët sllave nuk figurojnë veçse si elementë të izoluara dhe jo si një kulturë kompakte.
Po kështu Profesor Buda mbrojti me pathos karakterin e shtresave sociale mes popullsisë arbëre duke hedhur poshtë teza që shpesh herë riciklohen dhe në të sotmen që i konsideronin arbërit një" popull barinjsh e që rronin në kalibe. ".Dokumentat flasin thotë Profesor Buda për një shoqëri të diferencuar feudale me origjinë shqiptare, siç janë arhondët e Arbërit që mbajnë titujt e lartë të hierarkisë feudale bizantine si panhypersevastë, ata “nobli viri”, kontë, baronë, prelatë, burgencë, ato bashkësi fshatare të cilat sundimtarët bizantinë, anzhuinë etj, i cilësojnë si “burra fisnikë shqiptarë” me emrat e tyre etnikë karekteristikë.
3 Komente
Lini një Përgjigje
Më të lexuarat
24 oret e fundit
Javen e fundit
Blog Tema
Profesor?! Aleks Buda?! Ka studjuar ne Austri, me shume vite se sa parashikonte arsimimi universitar por nuk ka aritur te mare Diplome Universitare!
Profesor Buda ishte nje gjeni si shkencetar dhe si njeri. Kam qene me fst qe kam bashkeounuar me te.
Aleks Buda ka deklaruar qe " Shqiptaret jane populli me i,lashte i Ballkanit dhe nje nga me te lashtet ne Europe". Dhe studimet sipas revistes Science tani se fundi, qe i dha edhe Tema ketu, duke perdorur metoden Baisian, e vertetuan qe Shqipja eshte nga me te lashtat ne Europe. Po ashtu zbulimet ne Lin treguan qe aty kane jetuar popullsia me e lashte e Europes.. Aleks Buda ka bere edhe nje lidhje shume te bukur te Fisit te Skenderbeut me familjen Kastrioti qe ka jetuar ne vitet 1100 ne kalane e Kanines ne Vlore. . Ku sipas arkivave te Vatikanit ne Kalane e Kanines ne Vlore , Komandanti i Keshtjelles se Kanines kishte mbimerin Kastrioti -dhe aty del per here te pare ne dukje mbiemri Kaastrioti ne Shqiperi. Aleks Buda thote se Kastriotet e kane pasur qendren diku ne Veri por kane ardhur ne Vlore sepse kane pasur nje grindje me Balshajt dhe me vone pastaj ata vajten prape ne Veri ne Mat apo ne Diber ku ka qene Gjyshi i Skenderbeut. Studjuesit e huaj ne Wikiepdia nuk e pranojne kete mendim dhe thone se " Sekdnerebeu e mori kete mbiemer nga nje fshat i tij qe quhej Kastratapo dicka e tille, sepse me pare e kishte pasur mbiemrin Mazreku, qe do te thite " rites kuajsh , po mezash". Ne fakt po ti krahasosh te dy keto variante del me i besueshem varianti i Aleks Budes , Sepse mbiemri Kastriot rjedh nga fjala Latine ne lidhje me keshtjellen , Castelo , dhe Castriot do te thote : Keshtjellar . Nersa ajo qe thone te huajte se " emrin Kastriot e ka marre nga njeri prej fshatrave qe i kishte prone gjyshi i Skenderbeut" nuk ben kuptim. nuk eshte bindese, duket arsyetim qesharak . Po ashtu Aleks Buda ka bere edhe nje arsyetim shume te bukur ne lidhje emrin e Dhise , em qumeshtin e se ciles barinjte ushqyen Zeusin e vogel. Ajo dhi e kishte emrin Amalthea-. Aleeks Buda thote se ai emer eshte nje perfirazim i fjaleve E embela Dhi . Ne gjuhen gege quhet Ambel -dhia . Qe do te thote Dhia qe bente qumesh te embel,. Sepse edhe ne Legjende thuhet se Dhia qe bente qumeshtin per Zeusin e bente qqumesht te embel, Dhe prandaj Aleks Buda doli ne ate eprfundim qe Amal thea do te thote Ambel dhia . Dhe qe nga ajo kohe ne Veri qumeshtit i thone : I Ambel, , jo qumesht sic i themi ne Jug. Kjo tregon se Dorianet kur pushtuan Greqine kane jetuar ne Veri te Shqiperise dhe ne ate pushtim ata shkuan deri ne Krete , dhe ty ne Krete ka lindur Zeusi qe u ushqye nga Dhia me qumesht te embel.. Pervec kesaj Aleks Buda ka edhe nje arsyetim tjeter historik te shkelqyer ku flet per nje skulpture prej guri te gjetur ne Krete te kohes se kur vajten Dorianet ne Krete. Ajo grua eshte paraqitur ne skulpture duke mbajtur me duart lart , nga nje gjarper ne seicilen dore. Ne nje film qe kam apre une ku loz edhe Julia Roberts kete skulpture e quanin historianet " Mbretereshaa e Gjarprinjeve". Mirepo ajo ka nje veshje fustani te ngjashme me veshjen e malesoreve tona me fustanin qe quhet Xhubleta qe eshte me pala dhe hapet poshte si kambane . Edhe ne kete rast ka qene Aleks Buda i cili ka bere perngjasimin e veshjes se asaj femre te para 3 mije vjeteve me veshjen e malesoreve tona te Kelmendit se ngjane shume me njera tjetren , dhe kjo shton edhe nje fakt me shume se Dorianet kane qene Ilire , Por ne kete rast do shtoja eshte edhe nje fakt tjeter qe tregon se kane qene Ilire, sepse Iliret kane pasur Gjarprin si kafshen qe nderonin me shume , Gjarpri mbahej si simbol i pjellorise dhe si mbrojtes i shtepise nga syri i keq , Pra, pavaresisht se Buda nuk e paska mbaruar plotesisht universitetin ai duke punuar personalisht me veten e tij ka harritur te ngrihet shkencerisht me larte se gjithe te tjeret , dhe te jape ANALIZA te shkelqyera hisgtorike, deri ne perfeksion si askush tjeter , te cilat koha po ja verteton suoer te sakta, nepermjet studimeve shkencore te sotme nga te huajte, por edhe nga Wikiepedia. Pershembull Nne Wikipedia studjuesit Britanike thone se emri Dorian i Dorianeve qe pushtuan Greqine rjedh nga fjala Dore , sepse eshte fjale indoeuropiane. Mirepo ata nuk e dijne qe kjo fjale i thone odres ne gjuhen Shqipe. Por interesant eshte se arsyetimi i studjuesve Britanike duke perodrur gjuhen Snaskrite hariten ne konkluzionin se fjala Dorian rjedh nga fjala Dore qe i thone dores ne Shqip. Pra edhe ne kete rast ata vertetojne se Arsyetimi i Prof. Budes per Dorianet ka qene perfekt , Nderimet me siperore per Profesorin tone te shquar Aleks Buda , qe ishte edhe super -inteligjent , dhe qe e vendoste inteligjencen ne sherbim te Patriotizmit Shqiptar ne menyre perfekte! Mos flasim pastaj qe edhe si njeri Prof. buda ishte jashtezakonisht i komunikueshem dhe i dashur me te gjithe. i prejtshem kujtimi i Prof. Aleks Budes . Ndersa ty Arben qe ke share aty siper , motren e cte mbnan pragu ,ok