Te fundit
Një sqarim miqësor për z. Fatos Lubonja dhe ata që mendojnë se "gegërishtja është pasuri"
23 Qershor 2022, 09:54Kulturë
TEMA
Prof. Emil Lafe
Në “Open” (News 24) të mbrëmjes së 20 qershorit publicisti i njohur Fatos Lubonja u shpreh se Kosova më mirë të kishte mbajtur gegërishten si gjuhë letrare, se kjo do të ishte pasuri: këndej toskërishtja, andej gegërishtja! Me një fjalë shqipja letrare do të frymonte me dy palë mushkëri e jo me një palë, siç është shprehur vite më parë edhe një publicist tjetër. Lidhur me këtë e quaj të nevojshëm një sqarim miqësor për z. F. Lubonja (po edhe për të tjerë që ndajnë e shtjellojnë të njëjtën pikëpamje).
Kur diskutohej në kohën e Rilindjes se si do të arrihej te një gjuhë letrare kombëtare e përbashkët për gjithë shqiptarët, askujt nuk i shkonte mendja se shqiptarët në trojet e veta në Kosovë e në Maqedoni, që njiheshin atëherë si Shqipëri (siç i përshkruan edhe Sami Frashëri te libri “Shqipëria ç’ka qënë, ç’është e ç’do të bëhetë?), mund të kishin një lloj gjuhë letrare pak të ndryshme nga pjesa tjetër, se kështu gjuha shqipe do të ishte më e pasur! Faik Konica, duke treguar sa e rëndësishme është një gjuhë letrare kombëtare e njësishme dhe e përbashkët për gjithë shqiptarët, shkruante atëherë:
Si do ta marrë vesh shqiptari i Filatit dhe shqiptari i Pejës që janë një komb, po të mos kenë një gjuhë letrare të përbashkët?
Është për t’u habitur që një njeri i letrave si z. Fatos Lubonja gjykon sot se do të kishte qenë më mirë që kosovarët të kishin mbajtur si gjuhë letrare gegërishten, sepse do të ishte një pasuri: Shqipëria me toskërishten, Kosova me gegërishten!
Për ata që mendojnë në këtë mënyrë, vraja që ka lënë Mbretëria Jugosllave dhe Jugosllavia Federative në Kosovë dhe te shqiptarët në Maqedoni ngjan ta ketë tjetërsuar shqiptarin e atjeshëm, duke e bërë të ndryshëm nga shqiptari i këtushëm. Kështu edhe formimi i synuar i një “shteti kulturor shqiptar” me kufijtë e gjuhës shqipe, me një gjuhë të vetme standarde, del mision jo vetëm i pamundur, por edhe i padobishëm e i panevojshëm.
Për ata që mendojnë në këtë mënyrë, historia e përbashkët e shqiptarëve shkon deri më 1913, kur u caktuan kufijtë e shtetit shqiptar në Konferencën e Londrës. Pas asaj shqiptarët në ish Mbretërinë Jugosllave, që u luftuan me të gjitha mënyrat të mos nënshtroheshin, që i sfiduan Shtatë Krajlat e Konferencës së Londrës, u shndërruan dalëngadalë në një lloj popullsie tjetër, në shiptarë ose shiftarë (sipas shqiptimit dialektor të Kosovës) dhe me një gjuhë të quajtur shiptarski jezik nga Serbia, për dallim nga emërtimet albanci dhe albanski jezik, që përdoreshin për shtetin shqiptar dhe popullsinë e tij.
Për ata që mendojnë në këtë mënyrë, gjithë historia e mëparshme e përbashkët e shqiptarëve, Lidhja e Prizrenit, kryengritjet e fuqishme kundërosmane të viteve 1910–1912, Kuvendi i Vlorës me përfaqësues të gjithë trojeve shqiptare, janë tashmë të arkivuara dhe nuk mund të shërbejnë për zbutur e për të fshirë atë vrajë të dhunshme, ende të dukshme, por që nuk arriti kurrë deri të depërtojë dhe të ndryshojë strukturat e thella të ndërgjegjes kombëtare shqiptare.
Më kujtohet se si raportuesit e rrjeteve të huaja televizive në ngjarjet e vitit 1999, kur përshkruanin me tone dramatike ardhjen e qindra mijëra shqiptarëve të Kosovës nëpërmjet pikës kufitare të Morinit, theksonin se janë i njëjti popull, kanë të njëjtën histori, gjuhë dhe kulturë. Prandaj ata u pritën dhe qëndruan këtu si shqiptarë e jo ndryshe.
Për sa i përket gjuhës së përbashkët e të njësishme letrare për gjithë shqiptarët kudo që janë, ose shqipes standarde, dua t’i kujtoj z. F. Lubonja dhe të tjerëve që nuk e dinë (ose bëjnë sikur), se atë e vendosën me vullnetin e tyre të lirë vetë shqiptarët në ish Jugosllavinë Federative në Konsultën gjuhësore të Prishtinës në prill 1968, sipas parimit “një komb – një gjuhë letrare kombëtare” (formulim i historianit Ali Hadri).
Dhe kështu edhe Jugosllavia e bota i njohu që prej atëherë si shqiptarë e jo më si shiptarë a shiftarë. Për hir të së vërtetës duhet përmendur se shqiptarët në Republikën e atëhershme jugosllave të Maqedonisë e kishin marrë këtë vendim një vit më parë dhe gazeta kryesore e tyre “Flaka e vllaznimit” e kishte ndryshuar që më 1967 titullin në “Flaka e vëllazërimit”.
Atë që arritën shqiptarët në gjysmën e dytë të shek. XX, gjashtëdhjetë vjet pas Shpalljes së Pavarësisë, popujt e tjerë të kontinentit tonë e kishin arritur shekuj më parë. Për fat të keq pikëpamja se Shqipëria dhe shqipja janë “rast i veçantë”, se ne kemi rrethanat tona të veçanta, nuk është fashitur. Është më mirë të shohim si i ka zgjidhur bota këto çështje, të ndjekim shembujt e përshtatshëm, dhe jo të mburremi se jemi ndryshe nga bota ose “veç dynjasë”, siç thuhet popullorçe.
Deri më 1968 në Shqipëri shkrimtarë dhe punonjës shkencorë nga krahinat e veriut, shkruanin dhe botonin sipas dëshirës në gegërishten letrare të kohës artikuj, libra e disertacione, madje kështu vepronin edhe gjuhëtarë të Institutit të Gjuhësisë në revistën e tyre “Studime filologjike”. Këngët më të njohura për Partinë e Punës, siç dihet mirë, kanë qenë gegërisht (Moj parti ta lumsha synin, s’guxon kush me të prekë kufinin … etj.) dhe kjo ishte mjaft e pëlqyeshme për autoritetet e kohës.
Ndoshta vijonte të ndikonte edhe parimi i zbatuar në Bashkimin Sovjetik: “Kultura të jetë socialiste nga përmbajtja, kombëtare nga forma”, d.m.th. popujt e Bashkimit Sovjetik le ta zhvillonin kulturën e tyre sipas traditave kombëtare, por me përmbajtje socialiste. Në rastin e Shqipërisë kjo mund të përkthehej: le të shkruhen vepra dhe le të thuren këngë me përmbajtje socialiste, dialekti, toskërisht a gegërisht, nuk ka rëndësi.
Ishte pikërisht vendimi i Konsultës gjuhësore të Prishtinës, që solli një kthesë edhe në Shqipëri: kur në Kosovë e në Maqedoni, sipas vendimit të Konsultës së Prishtinës shkrimtarët dhe dijetarët filluan të shkruajnë e të shprehen sipas projektit të drejtshkrimit që kishte botuar Instituti i Gjuhësisë i Tiranës, si mund të vepronin ndryshe kolegët e tyre në Shqipëri? Dhe ata, për hir të njësimit e të bashkimit, hoqën dorë vetvetiu nga tradita e mëparshme.
Shkrimtari i mirënjohur Kolë Jakova, që kishte shkruar deri atëherë vetëm gegërisht (“Halili dhe Hajrija”, “Toka jonë”, “Herojt e Vigut” e shumë të tjera), dhe kishte botuar dy vëllime të romanit “Fshati midis ujnave”, vëllimin e tretë e quajti “Fshati midis ujërave”. Sot forma gjuhësore e një vepre letrare gjykohet si zgjedhje e vetë autorit. Është dhënë para disa vitesh një çmim për një vëllim poetik duke marrë parasysh edhe se autorja e kishte shkruar gegërisht.
Por ka edhe një shembull tjetër më domethënës: poeti Zef Zorba (1920–1993), shkodran, i përndjekur i regjimit të kaluar, kishte lënë në dorëshkrim një përmbledhje poetike “Buzë të ngrira në gaz” (botuar më 1994), që i jep një vend të merituar në letërsinë shqiptare. Siç kuptohet edhe nga titulli, ai iu drejtua gjuhës së përbashkët letrare, ndonëse krijoi në vetmi dhe për veten.
Vendimi i Konsultës gjuhësore të Prishtinës i hapi rrugën zhvillimit të Kongresit të Drejtshkrimit pesëdhjetë vjet më parë (nëntor 1972). Ky Kongres ishte kuvendi i dytë kombëtar pas atij të Vlorës (nëntor 1912), ku delegatë nga të gjitha trojet shqiptare mblidheshin dhe vendosnin për një çështje madhore, siç është gjuha e përbashkët letrare. Kongresi i Drejtshkrimit me Rezolutën e tij ravijëzoi dhe ripohoi hartën e gjuhës shqipe e të kulturës kombëtare shqiptare në Ballkan si një e të pandarë.
Në këta 50 vjet shqipja standarde është ngritur në një shkallë ku e ku më të lartë se variantet letrare të mëparshme. Ajo është bërë faktor vendimtar i zhvillimit konvergjent të shoqërisë shqiptare, me gjithë orvatjet e vajtueshme të disa intelektualëve non grata në opinionin popullor për t’i futur shkopinj ndër rrota këtij zhvillimi. Vendimet e Kongresit të Drejtshkrimit dhe praktika 50-vjeçare e zbatimit të shqipes standarde janë të pakthyeshme, sepse mbështeten në zhvillimin objektiv të procesit letrar.
Gjuhëtarët në këtë mes kanë kodifikuar dhe rregulluar atë që ishte arritur nga zhvillimi i vetë gjuhës. Prandaj duhet ditur mirë që Kongresi i Drejtshkrimit nuk krijoi ndonjë standard, por ngriti dhe sanksionoi si standard atë gjendje gjuhësore që ishte arritur dhe kristalizuar deri atëherë. Dhe standardi i shqipes, ashtu si çdo standard, në fushën e drejtshkrimi, të drejtshqiptimit dhe të formave gramatikore ndërtohet si pas parimit ose … ose, pra ose Shqipëria ose Shqipnia a Shqypnia; ose grue ose grua; ose kam bërë, ose kam ba a kam bamë. Përndryshe nuk ka standard.
Mushkëritë e standardit në të vërtetë janë fjalët, frazeologjia, shprehjet nga të katra anët e hartës gjuhësore të shqipes. Ato vijnë në gjuhën e përbashkët, ashtu siç kanë ardhur edhe më parë, nga lëvruesit e gjuhës, sidomos shkrimtarët dhe njerëzit e letrave, të artit, të jetës mendore në përgjithësi, ndër të cilët, në rastin e shqipes, një rol të veçantë kanë përkthyesit.
Sot nuk është më e nevojshme që institucionet e gjuhësisë shqiptare t’u kthehen rregullave të drejtshkrimit, lakimit të emrave e zgjedhimit të foljeve me pretendimin se kanë kaluar 50 vjet dhe gjuha ka ndryshuar, prandaj këto fusha duhen rishikuar (ose reviduar, siç thonë disa).
Në të vërtetë në këto fusha ka gjëra të vogla që mund të rregullohen pa bujë e zhurmë dhe pa shpenzime të tepërta. Sot është e nevojshme që autoritetet shtetërore në Shqipëri e në Kosovë të njohin dhe të bëhen të vetëdijshëm për domosdoshmërinë e përafrimit dhe të njësimit të terminologjive: juridike, administrative, shkencore, teknike, ushtarake, sportive etj. Kjo duhet të jetë edhe një detyrë themelore për gjuhësinë tonë.
Dhe kjo nuk është as e thjeshtë e as e lehtë, si puna e drejtshkrimit dhe e formave gramatikore. Prandaj nuk i tërheq ithtarët e politikave të reja gjuhësore. Gjuhësia jonë ka detyrë gjithashtu të japë një ndihmesë sistematike e të organizuar për të mbrojtur gjuhën shqipe nga gjithfarë shtrembërimesh gramatikore dhe nga fjalët e huaja të panevojshme dhe mënyrat e të shprehurit të gjuhëve të tjera, që nuk pajtohen me natyrën dhe veçoritë e gjuhës sonë.
Në këtë mënyrë standardi gjuhësor i shqipes do të përmirësohet e do të plotësohet, do të ngrihet në një shkallë më të lartë e më cilësore dhe do të bëhet më i përshtatshëm për të sjellë shqip hpraktikën gjuhësore të Bashkimit Europian, ku synojmë të vemi.(DITA)
77 Komente
Lini një Përgjigje
Më të lexuarat
24 oret e fundit
Javen e fundit
Blog Tema
tos qorri është të njëjtin istikam me ata debilat e kosovës,matosh dhe si e ka ai muti tjetër,"Kosova më mirë të kishte mbajtur gegërishten si gjuhë letrare, se kjo do të ishte pasuri"!! pra është për "kombësinë kosovare"!! gjuha letrare nuk zevëndëson asnjë dialekt,ajo vetëm bën të kuptohen dialektet mes tyre!! çdo dialekt është pasuri për një komb,ashtu si dhe gjuha standarte është një unifikues i këtij kombi!! tos qorri,jo se është budalla,por ai luan në një nivel të dobët rrolin e budallait!! zgjuarsia e tos qorrit,është tek përçarja e shqipove!! dhe është e kollajshme ta përçash shqiptarin!!mjafton ti thuash se "po të vjedhin diçka"!
lubonja nuk eshte fjale shqip...
????????
Keta Lubonjat e Matoshet kerkojne te krijojne te njejtin problem sic kane sot bullgaret me bullgaret perendimore, te ashtuquajtur "makedonc"!!! Duan qe pas 50 vitesh shqiptaret ne Kosove te thone "jemi dardane" nuk jemi shqiptare, flasim "dardanisht" nuk flasim shqip!!! Pastaj pas ca vitesh te dalin shqiptaret e Makedonise e te thone jemi "makedonas" nuk jemi shqiptare, flasim "makedonisht" nuk flasim shqip. Pastaj te dalin shqiptaret e Veriu te te thote "jemi gege" nuk jemi shqiptare, flasim "gegenisht" nuk flasim shqip, pastaj shqiptaret e jugut te thone "jemi toske" nuk jemi shqiptare, flasim "toskerisht" nuk flasim shqip ... Pastaj ata te Epirit qe flasin "epiriotisht", pastaj arbareset e Italise, pastaj arvanitet e Greqise, pastaj malesoret e Malit te Zi, pastaj arbanaset e Kroacise, pastaj edhe marsianet e Marsit!!! Keta budallenj dhe te gjithe ata qe ju shkojne nga pas, kujtojne se me idiotizmat e tyre te mund te zhbejne ate qe eshte bere me gjak deri sot dhe te pengojne ate qe synohet te behet ne te ardhmen ...
Ehhh, nuk te rraste kot Enveri ne burg, o Tos torrollaku!
Prof pse shpenzon kohen per te sqaruar psikopatet e llojit Fatos Tode Lubonja.Ky eshte gjitholog, i di te gjitha por i manget. Respekt Prof.
Profesor Lafe, falemnderit! Kishim pasur shumë nevojë për një shkrim kaq të ndershëm në shpjegime për pikën ku jemi dhe udhëzime për të ardhmen. Një shkrim i mrekullueshëm që arrin tek çdo nivel qytetar me kumte për të mirën tonë të përbashkët dhe gjuhën shqipe. FALEMNDERIT!
Faleminderit Profesor Lafe, nje nga autoret e ketij ndryshimi epokal ne gjuhen shqipe. Duhet thene qe sakrificen me te madhe e bene populli i Kosoves, i etur per kete ndryshim. Ne ate kohe babai punonte ne Lidhjen e Shkrimtareve dhe shume gjera i di prej tij, pavaresisht qe pasqyrohej gjithcka ne shtyp. Profesor P.Nushi, Prof I.Ajeti, Prof R.Qosja etj mbas diskutimeve te medha dhane dakordesine per variantin qe kemi sot. Ne ate kohe Akademia e Shkencave e Kosoves dha kontribut vendimtar. Por Fatosi nuk ka si ta dije. Kjo kohe 1967-1975, perkon me kohen kur Fatos Lubonja, me nje grup antishkolle e te perkedhelur, hapen kasaforten e shkolles Sami Frasheri dhe vodhen tezat e provimit te matures duke krijuar nje precedent te jashtezakonshem. U perjashtua nga shkollat e gjithe Republikes. Pastaj filloi kalvari i tij, qe 50% e shkaktoi vete, 50% ju shkaktua nga problemet e Plenumit me te atin. Lubonja eshte nje njeri i pashkolle, pavaresisht se hiqet mendimtar, gjithollog, ambientalist, shkencetar, politikan, artist e gjithfare ...ar, e gjithfare ...ist. Kjo e con shume here, jo pak, ne pozicione antishqiptare (profesor Lafe me elegance e pambuk ja ka vene ne dukje), sepse profesionale nuk egzistojne. Te mos harrojme ishte nje Institut Gjuhesia me disa profesore, akademike, Bashkepuntore te vjeter shkencore BVSH, punonjes shkencore etj ne dy anet e kufirit. Per tu hequr patriot, ky HIC bashkohet me disa pseudoprofesore e pseudoanaliste ne Kosove, qe duan te zbatojne shock terapy ne gjuhen shqipe, pra te filloje edhe ne gjuhe gjithcka nga zero. Kete palaco mos e nxirrni me ne televizor. Nje tjeter problem madhor qe ka gjuha shqipe sot dhe zoti Lafe e permend, eshte edhe perdorimi pa kriter i fjaleve te huaja: lancoi, surprizoi, etj. gjithcfaresh, kur fjale te tilla ekzistojne ne gjuhen shqipe. Mos valle duan te duken te ditur, apo nuk dine mjaftueshem gjuhen shqipe? Mendoj eshte kjo e dyta, dhe kjo eshte dramatike. Nga analistet, vetem zoti Zheji perdor gjuhe te paster shqipe (ndofta vjen nga tradita familjare). Cdo person qe del ne televizor, duhet te rrezatoje nivelin e larte e te sakte gjuhesor. Nese zoti Lubonja ka ndonje kundershti me keto qe kam shkruar, le ti pergenjeshtroje, por e gjithe mosha ime i di.
BRAVO.NJE ANALIZE SHKENCORE.KJO I VE KAPAKUN DHE S'KA PSE DISKUTOHET.PAS KESAJ ATA QESHITUR ME KOHE VAZHDOIN NE KETE DREJTIM JAN ARMIQ .LUBONJA S'ESHT I VETMI KETA JAN TE SHITUR ME KOHE TEK SLLAVO-GREKET E ME TEJ.
Shumë mirë e thua! Por kujt ja thua se? "Këmbanat bien për ata që kanë vesh", dhe që duan të dëgjojnë.
Te thena bukur dhe thjeshte! Urime Profesor Lafe!
Nuk eshte mire te tundesh ende gogole te tille qe paskan dashur te na hane ta gjalle, edhe gjuhen edhe ne. Per me teper, pasi luftuan cdo gje evropiane, tani mbeshteten edhe ne idene se nje gjuhe standarte do ta e sjelle shqip praktiken gjuhesore te Bashkimit Evropian ku synojme tee vemi!!! . Çdo gje eshte e mire per te mbuluar uniformen ushtarake qe keta uzbashet i veshen gjuhes shqipe!
Mendoj se gjuha eshte shkence aq sa edhe kulture qe nuk zhvillohet me nderhyrje te pafundme ne strukture dhe gramatike, por me rritjen e nivelit te artit dhe letersise, me rritjen e nivelit te mesimdhenies, me etiken, dialektiken dhe kulturen politike, institucjonale dhe intelektuale. Me rritjen e ndergjegjes dhe vetbesimit te kombit. Fakti qe gjithcka qe kemi ndertuar ne shekuj, minohet dhe ne vend te zhvillohet qendron ne buze te humneres, eshte rezultat i triumfit te kultures tribale mbi kulturen e shkences dhe diturise. Triumfit te gjithollogjise kafsherore te gjobvenesve pseudointelektuale mbi mendimin e kualifikuar dhe kompetent. E triumfit te profeteve te shpellave te skutave te injorances sone mbi mencurine, urtesine dhe punen shumvjecare. E triumfit te terbimit dhe instikteve primitive mbi ndjenjat e fisme. E triumfit te autolezionizmit patologjik, mohues, pertac dhe toksik, mbi punen shumvjecare dhe sukseset historike si komb dhe shtet. Megjithate kohet e fundit verej nje zgjim positiv dhe orjentim drejt personaliteteve, shkencetarve dhe intelektualeve shqiptare qe ne kushte aspak te favorshme arriten me pune te jashtezakoshme, me perkushtim e sakrifica, rezultate monumentale per zhvillimin e kombit. E kam fjalen per Eqerem Cabejn, Ismail Kadarene, inxhinjer Petrit Radovicken, Farudin Hoxhen, gjeneral Kudusi Lamen etj, etj.
Dakord me komentin por Kudisiun nga ma gjete?? Mos i ngatërro akademikët ose pararoja e shkencës dhe kontributeve Shqiptare me të...
Eshte i joni. Na duhet. Biles duhet te shtoje edhe te tjere si M. SHEHUN,Ushtar baben, Zani Caushin, Kadri Azbiun....jo Kadriu doli spiun. Dhe pastaj kumanari jone i gjate i ka inat Kadrinjte.
PO LUBONJA ESHTE GJYKATES,prokuror ,shkrimtar,poet,analist,etj.I kishte mbetur te behej edhe specialist i gjuhes.Precipitimet e tija ne pergjithsi ose nuk i vene re ose duan dhe e lejojne te thote cfare ti doje qejfi atij si p.sh:Te na mesoje cilet te kemi idhuj ,si ta shikojme historine,te mos kemi heronj,te mos vleresojme shkrimtaret tane te medhenj vetem pse Lubonja nuk i arrin as tek thoi i kembes dhe historine ta ndertojme ashtu si na thote nje i huaj qe Lubonja e pelqen sepse perputhet me tendencen e tij per te luftuar cdo vler shqiptare.
A mor Prof kujt po i flet!!!! Fatosit te PPSH??? Ai meriton nje hell ne sume e asgje me shume.
Një faleminderit gjigant Profesor!
Shame dreamt PROFESOR!
Profesor Lafe, lum Shqiperia qe ka akoma intelektuale te kalibrit tuaj! Shume faleminderit per keto mendime te vyera qe i ndani me ne dhe shume faleminderit per kete shqipe te paster (plot oksigjen) dhe te bukurshkruar!
Profesor Lafe, lum Shqiperia qe ka akoma intelektuale te kalibrit tuaj! Shume faleminderit per keto mendime te vyera qe i ndani me ne dhe shume faleminderit per kete shqipe te paster (plot oksigjen) dhe te bukurshkruar!
Kushdo qe sulmon gjuhen letrare eshte njeri antikombetare dhe agjent. Gjithe bota ka gjuhe letrare qe sherben si element per bashkimin e kombit. Pse nuk e bejne dhe gjermanet te kene 100 gjuhe te ndryshme per cdo land, sepse nje bavarez se kupton nje nga hamburgu. Rilindasit kane qene njerez shume inteligjent dhe atdhetar, por tani jetojme ne epoken ku duhet te degjojme p@rdhet e Lubjes.
Gegnishtja është sostanca e gjuhës shqipe e hequr me dhunë. Sot realisht nuk kemi një gjuhë të njehsuar por një toskerishte të imponuar si gjuhë te njehsuar shqipe. Prandaj është thelbësore të njihet dhe standartizohet Gegnushtja si pjesa thelbësore e shqipes. Nqs deri tani nuk e gjejmë skund gegnushten në shqipen zyrtare natyrisht që shqiptari i filatit apo diktatori i x zone do vazhdojë të paragjykojë e përçojë çdo shqiptar tjetër të ndryshem shqipfolës nga tosknishtja.
je komplet kondarpedal moj moter ti thua njeri tenxheres e njeri tiganit .....kaos ....
E dashur Silvia, edhe emri yt vjen nga ilirishtja :). Përshëndetje!
Silvia, ti ke te drejte kurse "profesori" i edukuar nga librat e filorusit Çabej e ka gabim. Dialekti toske eshte shume i kufizuar gjeografikisht, dhe gjuhesisht.
E dashur Silvia, Gegërishtja është shumë e bukur dhe po aq e bukur sa toskërishja. Por gjuha e njësuar letrare eshtë e përbashkët, është një e mirë kulturore që e kemi arritur bashkë, gegë e toskë, brenda dhe jashtë Shqipërisë. Ky nuk është fundi i gjuhës sepse gjuha është si një qenie e gjallë, jeton, zhvillohet. Me durim dhe sistematikisht munden të kurohen problemet që duket sikur (sepse në fakt nuk munden) t'i heqin krenarinë gegërishtes së Fishtës, Xanonit, Mjedës, Gjeçovit, Vaso Pashë e të mëdhenjve të tjerë... Gjuha jonë duhet të jetë NJË pamvarsisht se se njihet e përdoret zyrtarisht në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Sërbi, Itali por jo në Greqi.
Ke shum drejt se shum fjal per interresa personale jan hek prej Shipes e jan xavencu me barbarizma tipit : Dark ( anglisht) , Qënder ( Italisht), Mëngjez,mjesi ( shpikje e perafert me Morgon anglisht), Dritare ( shpikje pa kuptim ) ...etj
Opla U kurdisen llapaqenet e Rilindasit !!! Edhe per qeshtje krejt profesionale apo shkencore turren kunder kujtdo qe “i ka dale kunder politikes se Udheheqesit te tyre te dashur” Po leruani komentet studiuesve e gjuhtareve o llapaqene !!!
Faleminderit profesor per kete artikull te shkelqyer.
Lafe nji komunist i thekun..standart Shqypja ka pas vec at t'arritun n'Kongres t'Manastirit..sa per gjuhen e Androkli Kostallarit vu me gryke t'pushkes ta majne per relike turko-mongolt-sllavo-komunist se nuk ekziston kurre n'menje e shpirt t'Shyptarit
“Atë që arritën shqiptarët në gjysmën e dytë të shek. XX, gjashtëdhjetë vjet pas Shpalljes së Pavarësisë, popujt e tjerë të kontinentit tonë e kishin arritur shekuj më parë.” Dakort, por mos harroni gjithashtu se Shqiptaret ishin nen sundimin Ottoman per me shume se 500 vjet. Si mund te evulonte gjuha Shqipe kur ajo ishte e ndaluar nga pushtuesit? Edhe nje gje tjeter; Putini thoshte se Ukraina nuk eshte as komb as shtet. Por Lufta po e tregon se Ukrainia eshte edhe komb edhe shtet. Perndryshe Ukrainasit nuk do luftonin. 600 vjet me pare me luften kunder Otomaneve, Shqiperia tregoi se ishte nje komb, nje gjuhe, etc.. Gje qe popujt e tjere te continentit e arriten shekuj me pas.
Këta që mendojnë se toskërishtja është gjuha standarde, gabojnë. ..... ... . Psh. Çamërishtja e vjetër, kuptohet me vështirësi në Fier apo Gramsh . ...... Apo biseda midis dy korçarëve, është vështirë e kuptueshme në Vlorë. Kështu është gjithë bota. Në Bavari, dialektin e vëndasve nuk ka gjerman që e kupton. Në Zvicër apo Austri, gjuha zyrtare është gjermanisht, mirëpo nëse dëgjon dy zviceranë apo dy austriakë duke folur, një gjerman nuk kupton asgjë se cfarë po thonë.
Te gjitha keto qe shkruan ti jane te paverteta dhe jam i sigurt qe edhe ti e di kete. Si mund ta shtremeberosh te verteten ne kete menyre me te vertete me habit. Naim Frasherin qe eshte permetar e kupton aq mire vlonjati sa vjershat e tij ne Laberine e Vlores jane bere pjese e folklorit te saj e jkendohen ne kenget e tyre . Qysh ne Rilindjen Kombetare vjershat e Naimit kendoheshin nga POPULLI jo vetem ne Cameri, por qe nga Arta, Janina e deri ne Gjirokaster, Berat e Korce. Edhe kur flet per ndryshimet midis gjermanishtes ne Gjermani, Austri e Zvicer, nuk ke asgje te vertete sepse dialektet austriake e zvicerane (ashtu si dialektet brenda vete Gjermanise) nuk i kane penguar gjermanet, austriaket dhe zviceranet te shkruajne ne nje gjuhe te vetme perbashket letrare gjermane, mbeshtetur ne gjuhen e teatrit gjerman e te rajonit te Saksoni-Anhalt-it . Te gjitha botimet e madje edhe transmetimet televizive te ketyre tre vendeve bazohen ne standardin e perbashket gjerman.
I nderuari z. Emil, Ju lumte dora per kete shkrim sa shkencor aq edhe patriotik. Sa per intelo-pordhet si Fatos Pordhonja dhe Andi Pushtati mos e rruaj trapin. Shqiptaret ua kane varur kandarin ketyre.
Ju lumte prof. Emili per analizen e argumentuar dhe bindese per rolin e domosdoshmerine e shqipes letrare. Te gjithe duhet te degjojne specialistet e fushes dhe njerezit e ditur, shkencetaret qe kane dhene ndihmese te madhe ne zhvillimin dhe konsolidimin e gjuhes letrare shqipe. Te ashtuquajturit "gjitholloge" duhet te heshtin per problemet qe nuk i njohin, ndryshe behen tellalle te atyre qe e kane luftuar vazhdimisht gjuhen letrare shqipe te vetme per gjithe kombin shqiptar.
Tos qorrit ose Ljubes ka vite qe patriotet e vertete kosovare ja kujtojne e faktojne rekrutimin e tij nga UDB-a gjate kohes qe ishte ne burg,ndaj dhe mos prisni gje tjeter nga kjo monster qe fut vetem percarje mes shqiptareve
Ju lumte Prof. Lafe! Sa me shume kontribute te tilla te gjuhetareve tane te mirenjohur boterisht, aq me mire do jete per shpetimin e gjuhes nga shtremberimet e kohes.
problem i me keta qe dalin televizineve eshte qe flasin per cdo gje edhe per sfera ne te cilat sjane aspak profesioniste ...faj ka dhe media qe per te tilla debate therret fjala vjen fatosin apo kikian apo ku di une ka ardhur koha qe ne baze te debatit te therritet eksperti i fushes jo disa individe qe vegjetojne televizioneve qe gjoja me idete e tyre te iluminuara do ta bejne me te mire kete vend .....
Silvia, nuk ju ndalon kush te shkruani gegerisht, por kujdes se nuk do t'u lexoje askush, sepse nuk ju kupton brezi i ri shqiptar. Profesori ka bere shume mire qe i ka sqaruar shqiptaret se Gjuha standarde shqipe eshte nje fitore e madhe per ne. madje me shkon mendja qe merite te madhe kane gjuhetaret kosovare me Konsulten e Prishtines.
Faleminderit prof.Lafe per shkimin tuaj plot infirmacion.Ka ardhur koha qe ne emisione te tilla ku ciket nje problem specifik te flasin specialistat e jo keto mostra qe jane bere bajat e din cdo gje.
Standardi eshte nje deshtim kolosal shoku Emil, dhe faturen e keni pergjysem, ju shkencetaret e asaj kohe dhe ata dy burrat e shtetit qe rrinin qe ju veshtronin ndersa çonit duart perpjete. Shkenca shoqerore pa liri nuk ka. Tani hapni krahun se s'jeni ne gjendje te beni me asgje.
Çashtu zoti Kruja ! Une ju kuptoj jue po po. Komenti juaj eshte perdorim korrekt i gjuhes standarte.
Pervec artikullit, kur lexoj edhe komentet, me duket sikur Enveri jeton akoma. Eshte fatkeqesi qe edhe pse kane kaluar 30 vite nga diktatura, uzurpimi i shqipes nga toskerishtja vazhdon te konsiderohet si dicka e drejte dhe e padiskutueshme. Se pari, askush nuk e permend faktin qe uzurpimi i shqipes nga toskerishtja, me hir a me pahir, ka qene i padiskutueshem persa kohe qe ne krye te atij regjimi ishte Enveri. A mund te mendohet se ndonje gjuhetar do te kishte guximin t’i thoshte atij se do te duhej te fliste sipas nje standardi gegnisht? Se dyti, merren si reference ketu edhe qendrimet e shqiptareve te Kosoves te asaj kohe, kur dihet qe ne ate kohe edhe sikur dikush ketu t’u thoshte atyre “fluturon gomari”, ata do te ishin dakord. Se fundi pastaj, shqipja dhe drejtshkrimi pavaresisht nga dialektet, ka nevoje per aktualizime dhe permiresime te shumta, gjera qe natyrisht nuk mund te priten nga ky profesori i kalcifikuar.
Kosova është shtet por, jo komb. Kombi është shqiptar dhe jo kosovar. Kështu që, i njejti komb, nuk mund të ketë dy gjuhë të ndrysshme. E folura e Kosovës, nuk është gegërishtja. Ajo është një e folur si ajo e arbëreshëve të Italisë , Ukrainës etj. Eshtë një degëzim i degjeneruar i gjuhës shqipe. Lubonja është currufiasur nga mendt, prej shumë kohësh. Respekt z. Lafe!
Kongresi i drejtshkrimit vendosi ato qe vet gjuha kishte arritur - thote zoti Lafe. Nje e vertet qe rrezon hamendjet dhe pseudoargumentet rreth gjuhes letrare. Ezauruese.
Fatos Lubonja ky idjot sociopat eshte si shoku Enver kopetent ne te gjitha fushat...
Po lubonja o goliku i ka lene nja dy tre libra , nja dy treqind artikuj e intervista etj etj !!. Po ti mer cung cfare pasurie intelektuale ke , qe merr guximin me prek tastaturen e kompjuterit e me ofendu vulgarisht sipas qefit
Edhe Fevzua ka nja 17 libra o Vali por kjo nuk e ben pasuri intelektuale..
o xhaxh,mos harro dhe mamaçin,dhe ai jep mësim si të bëhesh i mënçur!! përveç librave e filmave!!
Gjuhen standarte e kane bere te gjitha kombet, jo vetem shqiptaret. Dialektet te ruhen dhe te mblidhen madje ne fjalore te vecanta per te treguar larmine e gjuhes tone, por edhe ne fund te fundit per te zgjeruar gjuhen tone ne vend qe te shtojme fjale te huaja. Edhe ne komunizem sidomos teatret beheshin edhe ne dialektin Geg edhe Tosk sipas krahines qe ishte historia. Pra, ka mundesi te ruhen dialektet dhe te mesohen neper shkolla nepermjet Letersise dhe Gjuhesise, por standartja ne cdo shtet eshte ajo zyrtarja. Lubonja eshte nje cope idioti qe mbeti trangull i papjekur.
Politizimi i ceshtjeve te ben te humbasesh arsyen, sic na provon rasti i Albanit. Vetem nje mendje e fandaksur mund te ti jape Enverit meriten e krijimit te gjuhes se njesuar shqipe. Ajo eshte merita e madhe e gjuhetareve te medhenj te Shqiperise e Kosoves me ne krye patriarkun e gjuhesise she shkencetarin me te madh shqiptar te te gjitha koheve, Eqrem Cabejne, si dhe gjuhetareve te medhenj kosovare si Idriz Ajeti, etj. Eshte absurditet t'i atribuosh Enver Hoxhes meriten e madhe patriotike te krijimit te gjuhes se perbashket letrare te shqipes qe eshte fitorja me e madhe historike ne fushen e gjuhesise shqipe. Mos je edhe ti nje enverist i fshehte?
Shpresoj te kesh ngaterrujar vendin e kunderpergjigjes, pasi nuk kam dhene merite askujt ne emer te pervecem per arritjen e gjuhes standarte. Te vetmin emer qe kam permend eshte ai i Lubonjes qe ia keput si kodra mbas bregut per cdo teme.
Sado te pellasesh ti o Piro, merita e Enverit eshte e padiskutueshme, do apo s'do ti. Ashtu si Skenderbeu i dha emer nje periudhe te lavdishme historike te shqiptareve, po ashtu edhe Enveri do s'do ti i ka dhene emrin nje periudhe edhe me te lavdishme te historise shqiptare. Ajo quhet epoka e Enverit dhe meritat e tij jane te padiskutueshme, do apo s'do ti apo cdo gerdalle analfabete ne kete bote! Enveri eshte Hero kombetar i shqiptareve, do apo s'do ti!
Kishim kohe qe nuk kishim lexuar nje shkrim kaq logjik, te qarte e bindes si ky i profesor Emil Lafes. Por, falenderoj edhe z. Fatos Lubonja per shkrimin e tij te percartur qe nxiti profesor Emilin te bente kete argumentim shkencor te krijimit te gjuhes standarde shqipe si rezultat natyral dhe i pakthyeshem i zhvillimit te gjuhes shqipe. Prapa cdo ideje per te luftuar standardin e shqipes ose per te krijuar nje standard te ri i sherben perpjekjeve antishqiptare serbofile qe prej kohesh pretendon ekzistencen e nje gjuhe te vecante kosovare (po ashtu si dhe idene e ekzistences se nje "kombi kosovar". Natyrisht, keto perpjekje antishqiptare jane te destinuara te deshtojne.
Respekt. Ky artikull na tregoi se cilët duhet të dëgjojmë. Boll me " analistë " o televizione se na u shpif!
Fatos Lubonja nuk eshte aq budalla sa duket. Eshte paraja e ben te shkruaj kaq percart. Kociasi na ka thene se vetem ministria e jashtme greke shpenzonte per propagande 48 milione euro ne vit (nuk dihet sa shpenzon ministria e arsimi-kultures, ajo e mbrojtjes etj. Nuk dime as sa shpenzon spiunazhi serb.
Duhen me shume shkrime te tilla se idiotet si puna e Lubonjes japin mende per gjithcka.
Nje shkrim steril, si vete "standarti" I imponuem dhunshem! Nuk shkruhet per ket ceshtje me "nje pale" argumente! Le t'i referohet zotnia At Zef Pllumit, I cili asht shprehe se liria e gjuhes ka te baje drejtperdrejt me lirine e mendimit! Le ta shtjelloje,ky zotnia, kete teze vecmas. Por t'i shkoje deri ne fund, ta elaboroje ne menyre "shterruese"... Me kuraje e ndershmeni intelektuale! Dhe do shohe se cfare rrjedhojash do burojne! Asht ku e ku, ma e thelle kjo pune! Ka te baje, vec tjerash, me konkurencen e konkurueshmerine! Ose,perndryshe, do kemi ndrydhje,ngerce, e keshtu me radhe. Pra, nuk do kemi zhvillim,prosperitet, as si individe, as si komb! A nuk ka ngja e nuk po ngjet pikerisht keshtu?! Nuk do kete as paqe, as drejtesi sociale! Po I kujtoj zotnise, thanien e asaj zonjes, qe do na bajne "drejtesine e re" - "...ta heqim se eshte maloke!...". Prej kah buron kjo mendsi?!.....
Pirdh te shfryhesh. Gjuha eshte proces, ashtu si thote zoti Lafe. Dhe procesi vendos kush vazhdon e kush menjanohet. Lexo Darvinin. Ne kongresin e manastirit u pranua alfabeti latin sepse ai alfabet ishte perhap permes shkrimeve te frashellinjve. Dhe me gjuhen e normuar keshtu ndodhi. Kosovaret e kishin pranu kete qysh me pare. Ne kongres u pranua ajo qe ishte bere realitet. E thene ndryshe, toskerishtja ishte me e njohur dhe ne nje faze me te zhvilluar se gegnishtja.
Lubonja mund te flasi ne disa gjuhë, por e keqja e tij eshte se s'di të heshti në asnjë Jetohet ne nje gjuhë dhe jo ne dy. Nje komb c'thuret kur c'thuret gjuha e tij.
Duke qene gjitholog dhe euridit ne te gjitha fushat,Lubonje Kompetenti,me dashje apo “pa dashje” vazhdon me teorite e tij fantashkencore te minoje dhe ne fushen e gjuhesise.Prej vitesh,disa gjuhetare,por dhe pseudogjuhetare,ketej dhe andej kufirit,bejne tentativa per krijimin e nje shqipeje te dyte,Veriore dhe Jugore. Eshte nje ide krejt antishqiptare dhe dashakeqe per te thelluar dhe minuar tendencen e bashkimit kombetar,proces qe per shqiptaret nuk arriti te plotesohej.Kesisoj,shqiptaret mbeten i vetmi komb i ndare ne 6 shtete. Dihen parimet e krijimit te kombeve dhe shteteve mbi bazen e nje gjuhe,territori,zakkonesh,traditash dhe lidhejesh shpirterore. Nese ka ndonje arritje te madhe kombetare,eshte krijimi i standartit te shqipes,vendosja e Rregullave te Drejtshkrimit dhe ato te drejtshqiptimit. Jane te shumte kontributoret ketej dhe andej kufirit te cilet bene te mundur krijimin e standartit qe kemi sot si Idriz Ajeti,Rexhep Qosja,Hadri,Ali Aliu,Agim Vinca e dhjetera te tjere. Ky proces ka ndodhur ne shume kombe dhe shtete te tjera,ku mbi bazen e diakekteve eshte ngritur standarti.Ne France eshte e folmja e Parisit,ne Itali ajo e Emilia Romanes,ne Kine e folmja e Pekinit e keshtu me radhe Lubonja eshe ose cinik dhe dashakeq ose injorant ne kete fushe,ose djallezor. Ne Kongresin e Manastirit,Fatos,shume nga delegatet me te drejte vote ishin veriore,si Fishta,Mjeda,Mati Logoreci,Shuteriqi dhe plot te tjere,”gege” qe pranuan nje Alfabet te Ri,Tosk,nga tre variantet qe u paraqiten, dy nga veriu dhe nje nga jugu, Tendenca e pare per te krijuar nje “standart”nje gjuhe perbashket fillon heret,qysh me Leke Matrengen,dhe pasohet me autoret e vjeter shqiptare,nga Veriu dheJugu. Por me teper me problemet e gjuhes u moren Albanologe te huaj si:Hani,Pederseni,Shuflai,Laibnici dhe shume te gjere te cilet hodhen hapat e pare te studimit te shqipes dhe krijimin e nje gjuhe kombetare. Kontributi i madh i Komisise gjuhesore ne Shkoder ku vete Fishta ishte partizan i krijimit te nje standarti mbi bazen e te folmes se Elbasanit.Kuptohet qe gjuhetare te nivelit te larte si:Çabej,Demiraj,Domi,Kostallari,Lafe,Agalliu,Gjinari,Çeliku,Beci,Ajeti,Hadri,Aliu,Qosja dhe shume e shume te tjere kontribuan ne krijimin e nje gjuhe te perbashket per gjithe shqiptaret. Sot standarti eshte nje gjuhe qe ka arritur shkalle te larte kristaluzimi qe u sherben cilesisht shqiptareve ne te kater anet e kufirit dhe ne diaspore. Standarti eshte bere nje mjet modern,praktik qe kapercen pengesat qe krijojne dialektet ne Fonetike,Morfologji,fjaleformim,leksik dhe ne rendin e fjaleve ne fjali. Krijimi i te ashtuquajturave Dy Dialekte,Dy gjuhe do e thellonte me tej ndarjen shekullore te shqiptareve,do i perçznte dhe do i kundervinte ndaj njer-tjetrit edhe me shume. Dialektet jane pasuri per nje gjuhe dhe mund te kontribuojne per pasurimin e standartit. Te shembesh standartin eshte e pamundur,te rrezosh bedenat e standartit,rregullat gramatikore eshte vrasje e gjuhes kombetare Te tentosh t'i ndashe shqiptaret nepermjet krijimit te nje shqipeje te dyte,Shqiperi-Kosove eshte kriminale,antishqiptare dhe krejt e papranueshme ne epoken kur shqiptaret ndihen me afer njeri-tjetrit se kurre ndonjehere Te marre,te rrjedhur dhe te pjerdhur prej kohesh nga trute qe jargaviten nate e dite ekraneve nuk kane fuqi te zhbejne as gjuhen kombetare te shqiptareve,as shqiptarine .
Saktë... Po anglezët çfarë do të thonin. Gjithë bota e përdor. Në asnjë vend njëlloj. Por zyrtare, e shkruajtur është një dhe e qartë kudo. Ta marri e mira ne s'jemi as 10milionê. Vetëm për "zh'bërje" n'a punon truri, jo si t'a bëjmë një gjë më mirë. Dmth do dalin ca "çapaçul" dhe ca "papiçulo" (jo shqip këto) më ustallarë se profesorët dhe akademikët më të mirë të gjuhës (sa sot nuk ka më të tillë, ose me shumë pakicë drejt zhdukjes) ta zh'bëjnë, që t'a bëjnë si sytë e tyre, që t'ju dalin, pëllcasin dhe rrjedhin...
Fatos Lubonja një mbeturinë sllavo- greko-VLLAHE, në shërbim të antishqipëtarizmit, deri sa të mbylli syt, vetëm përbuzje, helm e urrejtje do të derdhë mbi, gjuhën, historinë, heronjtë, virtytet e kombit shqipëtar...Një njeri që ka për të vdekur i mallkuar nga shpirti i këtij kombi të vuajtur, dhe ku edhe në skëterrë nuk kanë për t'a pranuar sepse është një shpirt i zi, i keq, që i tejkalon edhe shpirtrat më mëkatar të ferrit...
Një komb, një gjuhë. Gëgërishtja dhe toskerishtja janë dy dialektet e shqipës dhe që të dyja sherbejne per njesimin e shqipes dhe e pasurojnë atë. Eshte në nderin dhe njekosisht detyre e gjuhetareve te shquar të kombit ta hedhin poshtë " Njësimin e Gjuhës" ne diktature pasi eshte ndertuar mbi bazen e toskerishtës e shumë pak të gegërishtës duke lene jashtë 3/4 e kombit, Kosoven ?, bashkombasit tanë ne Maqedoni, Mal te Zi e deri në Selanik. Per sa i perket shqipes se shqiptarëve në Kosove di të them Bravo sepse e kane ruajtur ne kushte shumë të veshtira, ashtu sikurse shqipet e Kosovës me vite e vite ne emigrim flasin shqip ndryshe nga shqipet e Shqiperisë qe ose nuk e flasin ose belbezojnë Shqipja e Shqiperise eshte ngaterruar me shumë shumë huazime krejtësisht të panevojshme. Dhe e fundit duhet të njesohet gjuha shqipe mbi bazen e dialekteve te saj. Lubonja ta mbaj dialekti e vet si rrelike nese do, por nuk mund të perjashtoj 3/4 e kombit.
Një komb, një gjuhë. Gëgërishtja dhe toskerishtja janë dy dialektet e shqipës dhe që të dyja sherbejne per njesimin e shqipes dhe e pasurojnë atë. Eshte në nderin dhe njekosisht detyre e gjuhetareve te shquar të kombit ta hedhin poshtë " Njësimin e Gjuhës" ne diktature pasi eshte ndertuar mbi bazen e toskerishtës e shumë pak të gegërishtës duke lene jashtë 3/4 e kombit, Kosoven ?, bashkombasit tanë ne Maqedoni, Mal te Zi e deri në Selanik. Per sa i perket shqipes se shqiptarëve në Kosove di të them Bravo sepse e kane ruajtur ne kushte shumë të veshtira, ashtu sikurse shqipet e Kosovës me vite e vite ne emigrim flasin shqip ndryshe nga shqipet e Shqiperisë qe ose nuk e flasin ose belbezojnë Shqipja e Shqiperise eshte ngaterruar me shumë shumë huazime krejtësisht të panevojshme. Dhe e fundit duhet të njesohet gjuha shqipe mbi bazen e dialekteve te saj. Lubonja ta mbaj dialekti e vet si rrelike nese do, por nuk mund të perjashtoj 3/4 e kombit.
Per mua eshte thjesht kendveshtrim i avantazheve dhe dizavantazheve. Nuk mund te them qe Fatosi ka 100% gabim, kurse Prof. Emili ka 100 % te drejte, Kam patur nje diskutim te ngjajshem me nje nga udheheqsit e Frankofonise, shume vite me pare. I bera pyetjen: - Frengjishtja qe flitet ne France eshte e ndryshme nga ajo qe flitet ne Zvicer, Belgjike, Kanada (Quebec), vendet afrikane, etj. A keni bere ndonje perpjekje per unifikimin e gjuhes, sic beme ne ne Shqiperi Kongresin Drejtshkrimor ? - Jo, m'u pergjigj. Ne e kosniderojme si pasuri gjuhesore cdo varian, cdo fjale, cdo shprehje . - Nuk jam plotesisht dakort, ju pergjegja. Gjuha, ne fund te fundit, eshte mjet komunikimi. Ne se flasim te njejten gjuhe dhe nuk merremi vesh, atehere kemi nje problem . - Keshtu mendon ti, me tha..., une mendoj ndryshe.
Nje komb nje flamur kenge e mrekullueshme.po Fatosi kurre su be pioner.Hane shan hane bagdat ku profesor LAFE e ku i mjeri fatos.meshirojeni se ndoshta ka ndikuar dhe tjemnica.
Jam nga jugu por e njoh mire dialektin verior. Shqipja standarde eshte e varferuar sepse eshte e kufizuar ne toskerishten. Dhjetra mijera fjale kane mbetur jashte perdorimit sepse i perkasin dialektit verior. Shqipja e sotme eshte gjuha me e varfer evropiane me sinonime. Jemi bere si ato gjuhet e rrezikuara te Afrikes e Amazonise qe perdorin te njejten fjale per njezet sinonime te ndryshme. Z. Lafe vjen nga nje gjenerate qe kurre nuk doli jashte kufirit; eshte pjesetar i nje brezi qe mezi fliste ndonje gjuhe te huaj. Ne shkrimin e tij, z. Lafe perdor vetem argumenta politike. Le te na thote perse pjesorja duhet ta zevendesoje paskajoren?! Përse lakimi i foljeve duhet te jete aq i veshtire? Perse anglishtja thjeshtesohet ne menyre natyrale, kurse shqipja me dekrete e konsulta behet gjithnje e me e veshtire?! Po, nje komb duhet te kete nje gjuhe, por jo gjuhe te imponuar e te verferuar. Argumentat e 1972 nuk pine uje ne 2022. Nuk ka kurrfare justifikimi te lihet menjane leksiku i pasur i gegenishtes, vetem e vetem sepse dikujt i teket. Nqs. z. Lafe dhe te tjeret mund te kene menduar se varianti i miratuar eshte i vetemjaftueshem, koha po e deshmon te kunderten. Koha gjithashtu deshmon se gegenishtja mbeti gjalle e shendoshe, sepse eshte baza e shqipes. Me gjuhen standarde nuk mund te shpjegojme asnje dokument historik, me gegenishten mund ta interpretojme edhe Homerin. Askush nuk flet per çintegrimin kombetar kur kerkon pasurimin e gjuhes. Perse atehere nismat e tilla kualifikohen me prapavija politike, kurse njerezit etiketohen ne mënyra nga me te ndryshmet. Z. Lubonja mund te mos kete te drejte, por nuk mund t'ia mohojme te drejten e tij qe te mendoje ndryshe. Lubonja flet per gjuhen e profesori merret me politikat kombetare...
Gotti aman mo na i mbush mënjen se je nga jugu!! jo për gjo por të besojmë kollaj!! shko mor bëj shurrën!! dhe ky është një mendim ndryshe??
Dakord me Ju Profesor Lafe ,Standardi i gjuhes asht nji arritje e madhe ne lamin e Gjuhes Shqipe dhe se Gjuha Shqipe asht si qenije e gjalle qe zhvillohet vazhdimisht. Po pse ajo nuk pasunohet ma tej,por rrin ashtu e ngrire qe ardhmenia ka me e cue drejt degradimit dhe vdekjes se sigurte? Pse Ju me kokfortesine "toske" ma pare pranoni me zvoglue pasunine leksikore shqiptare se sa me fute dhe perdore ne stndardin tuej fjalet e gegnishtes?Ju ma pare pranoni me perdore nji fjale te vetme:"VERE" me tregue me te stinen e veres dhe me po te njajten fjale e perdorni me tregue edhe pijen qe del nga rrushi vere,kur ne gegnisht per kete te fundit kemi fjalen Vênē? Organit te te pamunit i thoni syri ,por kur ju doni me ba nji veprim thoni synoj dhe jo syroj?Ju thoni freri por kur makina ndalet thoni frenoj? Kjo ashtu si rere dhe nji hapsine me rane do ti thoni gegnisht ranore,apo gruri me grunore etj etj.E keto vijne profesor sepse tosknishtja e Juej ,me rotacionin qe ka pesue nder shekuj paraqet nji pa aftesi sistemi per fjaleformim! Pse lejoni me perdore fjale te hueja si Vetting kur ajo fjale asht ne gegnisht "PRIGJIM" ? Kjo vetem dhe vetem pse kjo fjale asht gegnisht dhe Ju ma mire me e marre prej se huejsh se sa prej gegnishtes.Profesor,gjuha asht ne levije dhe ne ndryshim,por Ju dhe shume prej jush me kokfortesi ngulmoni qe standrdi te mos ndryshoje ,te mos ndreqet ,por te qendroje edhe ai si nji mal graniti i kohes komuniste. Gjuha asht e gjalle ,ajo leviz dhe i duhet pershtate edhe ajo ndryshimit dhe levijes si dhe vetkorigjimit. Pse Ju dhe shoket tuej ngulmoni per mos ndryshimin dhe korigjimin e te metave qe standardi ka? Standardi duhet dhe asht i nevojshem ,mbase i domosdoshem,por ai duhet ndreqe,korrigjue dhe pasunue ma tej,por Ju te "standardit kostallarian"vijoni me kene komunistet e fundit shqiptare te mos ndryshimit!
i lindur m tirone...me origjine nga vlora...ne vitet 80 kam jetuar ne puke...plaku oficer dihet si qarkullonin oficeret atehere...skom pase as i veshtiresi me i kuptu pukianet...kom bo aty shkollen e mesme...dhe po ju them qe ne ato kohra ne qendrat e vogla te veriut flitej shqipe letrare,...spo them ne fshatrat e humbura...por masivizimi i shkolles qe beri ai sistem ...sidomos i ciklit te mesem..e perfeksionoi shqipen letrare...te mos harrojme qe ne cdo tre kater fshatra edhe ne veri kishte nga nje shkolle te mesme...por prape ju them qe gegerishtja qe flitej nga vendesit ne puke atehere ishte e kuptushme dhe per mu qe vija nga tirana...ok i thoshin qumshtit t amel...dhe misrit kallamoq...por 90 perqind e gjuhes se tyre ishte me se e kuptushme...kom has veshtiresi ne zonen e kuksit...kur me merrte plaku me vete...xhit ki e bre...cfare ke bre...totalisht te pabarabarta...por i here i nigjoje i kuptoje mo...dhe i majshe men...socializmi e perfeksionoi gjuhen letrare..te themi ate qe eshte...po te dali ky kokloqja i spacit dhe te vere dygjuhesi eshte idiotizem...dialektet jane pasuri duhen ruajtur por pa i zurtarizuar....gjuha shqipe eshte nji...
Shqiperia dhe Kosova kane nje gjuhe te perbashket zyrtare qe njihet me ligj gjuha kombetare shqiptare. Kjo nuk pengon shqiptaret e veriut dhe kosovaret te perdorin variantet krahinore te gegnishtes dhe as jugoret variantet e tyre te toskenishtes. Shikoni aktualisht perballe ne Itali, ndryshimet mes italishtes zyrtare ,dhe morine e dialekteve te jugut dhe veriut me larmine e tyre. Une mendoj se gjuhet krahinore e pasurojne kulturen e nje kombi ndersa gjuha zyrtare e perfaqeson kombin .
Nuk diskutohet qe shqipja standarte u vendos perdhunshem, dhe jo mbi bazen e nje gare te hapur Mua vet me pelqen toskerishtja por gégerve u eshte mohuar perfaqesimi ne standart Lypset nje débat i hapur dhe disi i gjate, i cilter dhe dashamires mes paleve nese duam te jetojme ne paqe e mirekuptim me njeri-tjetrin... Ku ka hile s'ka mbrothesi...
adoooo a thu me të vërtet të ketë hile?? mos mër!? nuk më kishte shku kurrë në men se "këtu ka tradhti burra"!! në një diskutim me një shokun tim nga gegnishtja,kuptohet po kaq i qut sa ti,ai pretendonte se gjuha standard duhej të kishte më shumë fjalë gegnisht se tosknisht!! arsyeja ishte e thjeshtë!!gegët ishin më shumë se toskët!! kur e pyeta se "kë quan ti gegnishte",shkodrançen,pejançen,kuksiançen,tetovarçen a dibrançen?",ai nuk dinte çtë thoshte!!i propozova të gjenin një të mesme,ose të bënin një debat të hapur,se sa fjalë nga seicila krahinë,do të prezantonin për të bërë pjesë në gjuhën standarde shqipe dhe të vinin e ta diskutonin me ne toskët se nuk na prish punë!!ne nuk përpiqemi të bëjmë një të mesme të përpjesëshme ndërmjet krahinave tona,e aq më pakë të bëjmë luftë për një gjuhë të unifikuar!! të garantoj se do ta pranonim edhe sikur të ishte e gjitha gegnisht,me diskriminim të plotë të tosknishtes!! e di përse?? sepse do të na mjaftonte të merreshim vesh me shqiptarët dhe jo të fusnim spica se kush do jetë "baca i pari i venit"!! shkoni mor debila muti!! vdisni për "dy gisht grada" mbi supe!!
Zot na fal ! Lubonja meqenese nuk ka veshtrim simterik te perdore njerin sy per tokerishten dhe tjetrin per gegnishten. Te dy bashke per pagen qe paguhet.
Mendoj se Lubonja ka një arsyeje kuptim plot dhe jo dashakeqe siq duan ta interpretoin disa . Gegënishtja esht vërtet një pasuri aq sa e lasht po dhe kaq e gjerë, pa te tcilen nuk mund të ket kërkime të tiera gjuhesore shkencore mbar boterore . Gegenishtia esht nëna e gjuhes nderkoh që Toskerishtia ka humbur shum kuptim dhe tok fjalesh prej Gegënishtes . Lubonja ; e kupton kete gabim të detyruar i cili u krijua në rrethana as pak të favorshme ndrejmiet dy vendeve tona.